Gwaith Goronwy Owen Cyf I/Cywydd i'r Calan, 1753

Gwaith Goronwy Owen Cyf I

gan Goronwy Owen

golygwyd gan Owen Morgan Edwards

CYWYDD I'R CALAN 1753

YN bod gwres i'r haul teswawr
A gorffen ffurfafen fawr
Difai y creawdd Dofydd
Olau teg a elwid dydd;
A Duw, gan hyfryted oedd,
Dywedai mai da ydoedd;
Cywraint fysedd a neddair,
Gywir Ion, gwir yw ei air.
Hardd gweled y planedau,
A'u llwybr yn y gylchwybr gau,
Tremiadau tramwyedig,
A chill yn deall eu dig.
Canfod, a gwych eurddrych oedd
Swrn nifer ser y nefoedd;
Rhifoedd o ser, rhyfedd son,
Crogedig uwch Caergwydion.
Llun y Llong a'i ddehonglyd,
Arch No a'i nawdd tra bawdd byd;
A'r Tewdws, dwr ser tidawg,
A thid nas rhifid y rhawg.
Er nifer ser y nefoedd—
Nifer o fawr wychder oedd—
Ac er Lloer wen ysblenydd,
Nid oes dim harddach na dydd;
Gwawl unwedd â goleunef,
Golau o ganhwyllau nef.
Oes a wad o sywedydd,
Lle dêl, nad hyfrydlliw dydd?
Dra bostio hir drybestod,
Mor rhyfedd rhinwedd y rhod
Oer suganed wres Gwener
Pan eli ias oerfel ser.

Duw deg lwys, da yw dy glod
Da, wir-Naf, yw pob diwrnod;
Un radd pob dydd o naddynt,
Pob dydd fal eu gilydd gynt;
Uchder trennydd fal echdoe,
Nid uwch oedd heddyw na doe
Nes it draw neillduaw dydd
Dy hunan, da Wahanydd—
Dygwyl yn ol dy degwaith.
Yn gorffen ffurfafen faith.
Na chwynwn it, Ion, chwennych
Dydd o'r saith, wedi 'r gwaith gwyca;
Yn talmu da fu dy fod;
Sabath ni chai was hebod.
Mawr yw dy rad, wiw Dad Ion,
Da oedd gael dyddiau gwylion;
Da 'r tro it' eu gwylio gynt,
Duw Awdur, a da ydynt.
Da dy Grog ddihalogŵyl:
Dy Grog oedd drugarog ŵyl,
Er trymed dy gur tramawr;
Penllad yw 'th Gyfodiad fawr.
Da fyg dy Nadolig, Dad;
Da iawn ydoedd d' Enwaediad,
Calan, fy ngwyl anwyl i,
Calan, a gŵyl Duw Celi.
Da, coeliaf, ydyw Calan,
A gŵyl a ddirperai gân;
Ac i'r Calan y canaf—
Calan, well na huan haf.
Ar ddydd Calan y'm ganwyd;
Calan, nid aniddan wyd.
Gwaeth oedd enedigaeth Io,
Diwrnod a gwg Duw arno:

Calan wyt ni 'th cwliai Naf;
Dwthwn wyt nas melldithiaf.
Nodwyl fy oedran ydwyt,
Ugeinfed a degfed wyt.
Cyflym ydd a rym yr oes;
Duw anwyl, fyrred einioes!
Diddan a fum Galan gynt,
A heinif dalm o honynt;
Llawn afiaeth a llon iefanc,
Ddryw bach, ni chaid llonnach llanc.
Didrwst ni bu mo 'm deudroed
Ym mhen un Calan o'm hoed,
Nes y dug chwech a'r hugain
Fab ffraeth i fardd meddfaeth, main.
Er gweled amryw Galan,
Gofal yn lle cynnal cân,
Parchaf, anrhydeddaf di,
Tymor nid drwg wyt imi,
Cofiaf, Galan, am danad.
Un dydd y'm gwnaethost yn dad;
Gyrraist im' anrheg wiwrodd—
Calennig, wyrenig rodd—
Gwiwrodd, pa raid hawddgarach
Na Rhobert, y rhodd bert bach?
Haeddit gân, nid rhodd anhardd—
Rhoi im' lân faban o fardd.
Hudol am gân, hy ydwyt,
O bâi les gwawd, blysig wyt!
Dibrin wyf, cai dy wobrwy,
Prydaf i it; pa raid fwy?
A chatwyf hir barch iti,
Wyl arab fy mab a mi.
Aed y calendr yn hendrist,
Aed Cred i amau oed Crist,

Syfled pob mis o'i safle,
Ag aed ag ŵyl gydag e;
Wyl ddifai, di gai dy gwr;
Ni'm necy almanacwr;
Cei fod ar dal y ddalen;
Diball it' yw dy bill hen;
Na sylf fyth yn is, ŵyi fawr;
Glŷn yno, Galan Ionawr;
Cyn troi pen dalen, na dwy,
Gweler enwi "Gwyl 'Ronwy";
A phoed yn brif ddigrifwyl
I'r beirdd, newydd arab wyl;
A bid ei phraff argraffu
Ar dalcen y ddalen ddu,
Llead helaeth, lled dwylain,
Ehangffloch o liw coch cain.

Nodiadau