Gwaith Goronwy Owen Cyf I/Priodasgerdd Elin Morris

← Geni Elin

Gwaith Goronwy Owen Cyf I gan Goronwy Owen golygwyd gan Owen Morgan Edwards

Gwladgarwch

PRIODASGERDD ELIN MORYS.

[At William Morris.]

PRIN y tal i'w gyrru i neb, oblegid nis meddwn un Gramadeg pan wnaethpwyd hi; ac nid oes ynddi namyn dau fesur yn unig, sef cywydd deuair hirion a chywydd deuair fyrion; ond bod y rheini wedi eu gwau a'u plethu groes ymgroes trwy eu gilydd, ac nis gwyddwn y pryd hynny nemawr o fesur arall.

Os bydd gennyf yn y man awr i'w hepgor, mi a darawaf y "Briodasgerdd" i lawr ar hanner llen arall o bapur. Mi glywais y dydd arall of Allt Fadawg, ac yr oedd pawb yn iach; ond achwyn yn dost yr oeddid ar greulondeb a dichellion yr hwyntwyr." Nid oedd y llythyr ond byr; a hynny i ofyn cennad i newid gair neu ddau yng "Nghywydd y Farn," i gael ei yrru i Lundain allan o law. Ac fe ddywaid y gwnai rai nodau ychwaneg arno, heblaw a wnaethum i fy hun; yr hyn a ddymunais arno ei wneuthur. Duw gyda chwi!

Nis gwn i, pe bai am fy hoedl, pa fodd y gwnaethym fath yn y byd o brydyddiaeth, a min- nau heb wybod na gweled ond cyn lleied o'r fath beth. Cymaint ag oedd o'm tu, oedd fy mod yn medru'r iaith yn dda, a chennyf gryn dipyn o ryw dueddiad naturiol at y fath bethau; ac er hynny i gyd, yr wyf yn meddwl nad yw 'r peth. adim llai na rhyfeddod.

Mae arnaf agos gywilydd gweled yr Awdl wirionffol yma; ac mi amcenais beidio ei gyrru. Da chwithau, na ddangoswch mo honi i neb."

Ni welais i erioed ddim o'r fath beth, na dim arall yn y Gymraeg a dalai ddim, ond "Y Bibl" a'r Bardd Cwsg." Gwyn eich byd chwi ac eraill sy 'n cael gweled eich gwala o hen MSS. a llyfrau eraill. Rhôf a Duw, cedwch yr hen MS. tros un dydd a blwyddyn, ac yno odid na ellwch. hepcor y copi i ddiddanu Goronwy Ddu druan, na welodd erioed y fath beth. Da chwi byddwch cyn fwyned a gyrru imi weithiau ambell glogyrnach llythrig, neu ryw hen fesur mwyn arall, allan o waith Gwalchmai, Cynddelw, Prydydd y Moch, neu 'r cyffelyb. Ac nid yw ludded mawr yn y byd i daro un, o'r lleiaf, yn mhob llythyr. Dymunaf arnoch, os medrwch, roi imi rywfaint of hanes Taliesin—pa beth ydoedd ef; ac yn enwedig pwy oedd Elphin, yr hwn y mae yn son am dano cyn fynyched? Pwy hefyd oedd fy nghar, Goronwy Ddu o Fon? ai yr un ydyw â Goronwy Ddu ap Tudur ap Heilyn? Ac os nid e, pa 'r un o honynt oedd piau "Breuddwyd Goronwy"?

Eich ateb yn y nesaf, da chwi,

GRO. DDU.

AWDL O BRIODASGERDD I ELIN MORYS.

UST! tewch oll! Arwest a chân,
Gawr hai, ac orohian!
Melus molawd,
A bys a bawd,
Llon lwyswawd llawen leisiau,
Aml iawn eu gwawd, mil yn gwau,
Wawr hoewaf, orohian
A cherdd a chân.

Tros y rhiw torres yr haul,
Wên boreu, wyneb araul;
Mae 'n deg min dydd,
Tawel tywydd,
O'r nentydd arien untarth;
Ni cheidw gwŷdd o chaid gwarth;
"Dwyre, ddyn wenbryd eirian,
Yw 'n cerdd a'n cân.

Na ad le i gwsg yn d' ael; gwên,
Disgleiria, dwywes glaerwen;
Feinais fwynwar,
E 'th gais a 'th gâr,
Dyn geirwâr, dawn a gerych,
Age 'n bar, gwen wiw, y bych;
I'r hoew walch orohian,"
Yw'n cerdd a'n cân.

Na arho hwnt yn rhy hir,
Waisg Elin; e 'th ddisgwylir;
Dwg wisg, deg ael,
Dda wisg ddiwael;
Dwg urael diwyg eurwerth,
Na fo gael un o fwy gwerth:
Aur osodiad ar sidan
I'r lwys wawr lân.

Ar hyd y llawr, y wawr wych,
Cai irddail ffordd y cerddych;
Gwiwrif gwyros,
A rhif o'r rhos,
Da lios, deu-liw ewyn;
Brysia, dos; ber yw oes dyn:
Du 'ch ellael, deuwch allan,"
Yw 'n cerdd a'n cân.

O chlywi, wenferch Lewys,
Dyre i'r llan draw o'r llys;
Canweis cenynt
O'th ol i 'th hynt,
A llemynt â'u holl ymhwrdd ;
Felly gynt, fe ae llu gwrdd
I'r eglwys, wawr rywioglan,
A'r glwys wr glân.

Wedi rhoi 'n rhwydd sicrwydd serch,
I'r mwynfab, orau meinferch,
Hail i'n hoew—wledd,
Dwg win, deg wedd;
Dwg o anredd digynnil
Ddogn o fêdd, ddigon i fil,
"A chipio pib a chwpan"
Yw'n cerdd a'n cân.

Rhodder a chlêr a'u haeddant—
Bwyd a gwin, be deuai gant;
I gyd ni gawn
Iechyd wychiawn
Y ddau nwyfiawn ddyn iefanc,
O bod llawn, byd da, a llanc,
Gŵr gwaraidd a gwraig eirian,
Par glwys per glân.

A fedro rhoed trwy fodrwy
Deisen fain, dwsin neu fwy,
Merched mawrchwant
I'w ced a'u cânt,
Dispiniaut hwy does peinioel;
Rhwy maint chwant rhamant a choel;
"Cysur pob gwyrf yw cusan,"
Yw 'n cerdd a'n cân.

Y nos, wrth daflu 'r hosan,
Cais glol y llancesau glân
O chwymp a'i chael,
Eurwymp urael,
Ar ryw feinael wyrf unig,
Gwenno ddu ael, gwn ni ddig;
Rhyned os syr ei hunan
Yn wyrf hen wan.

Yn iach cân i'r rhianedd,
Dêl i'r rhain dal wŷr a hedd!
Mae bro mwy bri
Eto iti;
Gyr weddi, gu arwyddiad,
I Dduw Tri, e ddaw it rad,
Byd hawdd, a bywyd diddan,
A cherdd, a chân.

Dod i'th wr blant, mwyniant mawr;
Dod ŵyrion i'th dad eurwawr,
A he o hil
Hapus hepil,
Dieiddil, Duw a wyddiad,
Ie, gan mil, egin mad;
Llaw Duw iddynt, llu diddan,
Hil glwys, hael, glân.

Gyr sin i wan gresynol,
I Dduw a wnair; e ddaw 'n ol:
Afiaith ofer
Y sydd is ser;
Gorau arfer, gwawr eurfain,
Moli dy Ner mal dy nain;
Gwiwnef it hwnt, gwynfyd da;
Amen yma!