Gwaith Goronwy Owen Cyf II/Cywydd ar Wyl Dewi

Gwaith Goronwy Owen Cyf II

gan Goronwy Owen

golygwyd gan Owen Morgan Edwards

CYWYDD AR WYL DDEWI, 1755.
I'w gyflwyno i'w Freninol Uchelder SIOR, Tywysawg Cymru.
gan yr urddasol Gymdeithas o Gymrodorion yn Llundain.

SLYW digamrwysg gwlad Cymru
A'i chynnydd, llywydd ei llu,
Por odiaeth holl dir Prydain,
Penteulu hen Gymru gain,
Llyw unig ein llawenydd;
Mwy cu in' ni bu ni bydd.
Eich annerch rhoddwch inni,
Ior glan, a chyngan â chwi.
Gwaraidd fych, Dwysawg eirioes,
Wrth ein gwâr ufuddgar foes.
Dychwelawdd, dan nawdd Duw Naf,
Dyddwaith in o'r dedwyddaf,
Diwrnod—poed hedd Duw arnynt—
Na fu gas i'n hynaif gynt;
Diwrnod y cad iawnrad yw
Ym maniar Dewi Mynyw;
Pan lew arweiniodd Dewi
Ddewr blaid o'n hynafiaid ni
I gyrch gnif; ac erch y gwnaeth
Ar ei alon wrolaeth.
Ni rodd, pan enillodd, nod
Ond cenin yn docynod.
Cenin i'w fyddin fuddug
Nodai i'w dwyn; a da 'u dug.
Hosanna, ddiflina floedd,
Didawl ei amnaid ydoedd,
Gan Ddewi, ac e 'n ddiarf,
Trech fu cri gweddi nag arf;
A Chymru o'i ddeutu ddaeth
I gael y fuddugoliaeth.

Hwyntau, gan lwyddo 'u bantur,
A glân barch o galon bur,
Er oesoedd a barasant
Addas wyl i Ddewi Sant,
Ac urddo 'r cenin gwyrddion
Yn goffhad o'r hoywgad hon,
A bod trwy 'n cynnefod ni
Diolch i Dduw a Dewi.
Dewi fu 'n noddwr diwael,
Chwi ydyw ein hoywlyw hael.
Mae'r hanes im', Ior hynod,
A fu, y geill eto fod.
Ar Dduw a chwi, rwydd eich iaith,
Yn gwbl y mae ein gobaith,
Pan gyrch Naf eich dewraf daid
I fynu nef i'w enaid—
I newid gwlad lygradwy
Am berffaith a milwaith mwy,
Iwch gael—pand yw hyfael hyn?
Rheoli pob rhyw elyn,
Gorchfygu talm o'r Almaen,
Taraw 'sper hyd dir Ysbaen,
Cynnal cad, yn anad neb,
Tandwng, yn ddigytundeb,
I ostwng rhyfawr ystawd
Llyw Frainc, fel nad allo ffrawd;
A difa, trwy nerth Dofydd,
Ei werin ffals a'r wan ffydd,
Dannod eu hanudonedd
Yn hir cyn y rhoddir hedd.
Yn ol dial ar alon,
Rhial hardd yw 'r rheol hon:
Gorsang y cyndyn gwarsyth,
Bydd wlydd wrth y llonydd llyth:
Milwaith am hyn y'ch molir,

A'ch galwad fydd TAD EICH TIR,
Gwr odiaeth, a gwaredydd
Yn rhoi holl Ewropa 'n rhydd;
Ac am glod pawb a'ch dodant
Yn rhychor i Sior y Sant.

Nodiadau