Gwaith Gwilym Hiraethog/Morgan Howell

← R ap Gwilym Ddu

Gwaith Gwilym Hiraethog gan William Rees (Gwilym Hiraethog) golygwyd gan Owen Morgan Edwards

Thomas Gee o Ddinbych (Yr Hynaf)

MORGAN HOWEL.

Gwae ni! Ha! Morgan Howell— a fu ddyn,
Feddiannai ddawn uchel;
Ei enau sydd o dan sel,
Oer y tywod, dir tawel.^[1]
 
Gwr oedd o feddwl gwreiddiol—a doniau
Danient yn rhyfeddel;
Athraw o ddull dieithriol,—
Un o'i ryw ni cheir o'i ol.

Dyn â'i enw yn dwyn eneiniad—y nef,
Nofio wnai mewn teimlad;
Uchel oedd yn mharch ei wlad,
A mawr iawn ei gymeriad.

E roi fywyd mewn tyrfaoedd—dyn Duw,
A dynai dân o'r nefoedd;
Ei wedd a'i lais treiddiol oedd,
Yn eu lle crynnai lluoedd.

Gyda 'i lef pan goda 'i law—deneu fach,
Dyna fyrdd yn ddistaw;
Dagrau geir yn llifeiriaw—
Rhedai lif fel ffrwd o wlaw.

Iachawdwriaeth pechaduriaid—yr Iawn
A'i rinwedd bendigaid,
Oedd ei destun, bu 'n ddi—baid
Yn berwi yn ei bur enaid.

Wedi ei fynd mae adwy fawr—oes, oes,
Mae dwys eisiau 'r blaenawr;
Wylwyd ar ol ei elawr,
A wylo wna mil yn awr.

Wylo wna Cymanfaoedd—o'i herwydd
Gan hiraeth eu lluoedd,
Sy yn flin am swn y floedd,
Adfywiai 'u cyn'lleidfaoedd.

Ebrwydd aeth at ei obrwy,
Ar y maes nis ceir e mwy,
Wedi hau mewn dagrau daeth,
Awr i fedi 'r orfodaeth;
A llon ger bron ei Brynydd,
A holliach bellach y bydd.
Y lle nad oes boen na llid,
Na chŵyn dan fynych wendid.
Dirgelwch, harddwch, urddas,
Angeu 'r grog, a chyngor gras,
Arfaeth lor a'r drefn fore
Wêl yn awr yn ngoleu ne' :—
Ar ei ol ofer wylo,
Yn nef wen canu wna fo.

Nodiadau

1. Bu y gwr rhyfedd hwn farw Mawrth 21, 1852