Gwaith Huw Morus/Y Serchog wr enwog

Gwaith Huw Morus

gan Huw Morus (Eos Ceiriog)

golygwyd gan Owen Morgan Edwards

Y SERCHOG WR ENWOG.
Tôn,—"ANODD YMADEL."

Y SERCHOG wr enwog, di euog, da i air,
A aeth i Landegla ar ddygwyl y ffair,
I werthu dau eidion, yn dirion gwrandewch,
Ei hanes ddifales a'i gyffes y gewch.

Ac er nad oedd undyn i 'mofyn am ych,
Ni fedre ddwad adre o'i siwrne'n fin sych,
Fo dynnodd i'r dafarn yn gadarn i god,
Lle bydde rinweddol arferol o fod.

Y march y gymerodd, fe i lediodd o'i law,
Lle bu fo'n dwyn pennyd a drygfyd hir draw,
Ai adel mewn odyn, a'i dduryn oedd ddel,
Ni base waeth iddo i dwyso i'r Breidwel.

A mynd i gwmnieth drwy orchafieth drachefn,
Rbag iddynt roi anghlod o gysgod i gefn,
A mynnu llawenydd yn efrydd y wnaen,
A chwrw rhedegog a digon o'i flaen.

Er cimin difyrrwch oer, gwelwch, er gwaeth,
Dechre ymlyferydd yn efrydd y wnaeth,
Am ffordd i fynd adre gofynne fo'n fwyn,
Heb goffa am i geffyl, oedd anwyl, i'w ddwyn.

Pen ddaeth o ddydd Sadwrn yn dalwrn i'w dy,
I deulu di-waeledd a'i holodd o'n hy;
Mae'r ceffyl y gowsoch? Digysur oedd hyn,
Ych gweled yn cerdded mor swrth ac mor syn.

Er iddo garcharu, ond gwadu nid gwiw
Nis gwydde fo weled â'i lyged mo'i liw;
Os gwydde, fo daere yn dirion i iaith
I ddyfod tuag adre, ond dche oedd i daith?

I chwilio am y ceffyl drwy helbul dro hir
Marchogeth a cherdded, er teced y tir
Ni welodd fo mono, dew gono di-gul,
Na migwrn nac asgwrn na Sadwrn na Sul.

Pyrnhawn, ar ol gosber, i grio fo wnaed
Mewn pump o fynwentydd, anedwydd i'w nad,
A'r ceffyl yn'r odyn heb rydid i ffoi,
A gwaew i'w dynewyn gan newyn i'w gnoi.

Daeth mab i berchennog, oedd enwog i ddawn,
Heibio ar gefn hobi a bron heini byrnhawn;
A'r march yn y gwarche, gweryre, gwir yw,
Pan ganfu drwy rigol yr ebol o'i ryw.

Esmwytha ar garcharwr, mewn angar a mŵg,
Oedd ymron pasio ne drigo ar lawr drwg,
Fe ŵyr a'i ame 'leddodd na welodd o fawr wair,
Na chyrchen i'w phrofi, na fferins o'r ffair.

I groeso fo oedd graswellt yn gonwellt y gadd
Mewn basged, rhag syrthio a'i ben tano bwytâdd;
A chwedi cnoi i greie, gwiw frilie go frau,
Caed un o'r gwrthafle'n i wefle fo'n iau.

Pe medre fo siarad, anynad i noes.
O ddig wrth i fistar rhoi grasder yn groes;
Am iddo i garcharu, a'i nychu mewn nyth,
Rwy drosto'n cyfadde na fadde fo fyth.

A garo farchogeth yn berffeth i barch,
Da iddo lle'r elo fyfyrio am i farch,
Os cwrw Llandegla a synna'n i siad,
Geill fynd yn estronddyn ar dyddyn i dad.

Nodiadau