Gwaith yr Hen Ficer/Cyngor i'r Claf

Gwaith yr Hen Ficer

gan Rhys Prichard

golygwyd gan Owen Morgan Edwards

4-Cyngor ir Claf.

Pan y'th d'rawer gynta â chlefyd,
Ystyr o ble daeth mor danllyd,
A phwy helodd glefyd atad,
A phaham ei dodwyd arnad.

Duw ei hun sy'n danfon clefyd
Oddiwrth Dduw y daw mor aethlyd;
Am ein beie mae'n ei hela,
I geisio gennym droi a gwella.

Edifarha am dy feie,
Deisyf bardwn ar dy linie,
Cais gan Dduw dosturio wrthyd,
Fe'th gysura yn dy glefyd.

Os 'nynnodd llid dy Dduw yn d'erbyn,
Nes rhoi arnat glefyd sgymun,
Gwaed yr Oen a'th reconsilia,
Deigre heilltion a'i dad-ddigia.

Gostwng iddo, mae'n drugarog;
Cais ei ras, fe'i rhy yn serchog;
Edifara, ynte fadde:
Wyla di, tosturie ynte.

Addef iddo dy gamwedde,
Barn dy hunan am dy feie,
Cwymp o'i flaen, a deisyf bardwn,
Ti gai ras ac absolusiwn.

Tro di ato, ynte a'th dderbyn,
Er ei ddigio rhaid ei ganlyn,
A phan gwelo heilltion ddagrau,
Fe bair laesu dy flinderau.

Duw ei hun sy'n danfon clefyd,
Cennad Duw yw nychdod aethlyd,
Oddiwrth Dduw y daw clefydon,
Ni all neb ond Duw eu danfon.

Nid o'r moroedd, nid o'r mynydd,
Nid o'r ddae'r, na'r aer, na'r corsydd,
Y daw clefyd ar blant dynion,
Ond oddiwrth yr Arglwydd cyfion.

Gwres a gwaew, crach, cornwydion,
Cryd a haint, a syndra calon,
Nychdod, nodau, mall, diflaniad,
Sy' oddiwrth Dduw ei hun yn dwad.

Ni all emprwyr mawr yr holl-fyd,
Ddanfon haint, na thynnu clefyd:
Nid oes neb a'i tynn na'i ddanfon,
Ond Duw mawr, y Barnwr cyfion.

Nid aiff clefyd ffwrdd wrth bwyntment
Leo, nac Antwn, Cat, na Chlement,
Witch, na dewin, swyn, na phlaned,
Nes cenhado Duw ei fyned.

Os o swrffet, os o anwyd,
Neu dŷ afiach y cest glefyd,
Duw ei hun sydd yn dy daro.
Pa fodd bynnag daethost iddo.

Nid wrth ddamwain, nid wrth fforten,
Nid wrth dreiglad lloer na seren,
Y daw clefyd, mawr na bychan,
Ond wrth bwyntment Duw ei hunan.

Na chais edrych, fel dyn ynfyd,
Trwy ba fodd y daeth dy glefyd:
Gwell it' edrych tua'r nefoedd,
Ar dy Dduw a'r llaw a'th d'rawodd.

Duw a'th d'rawodd, Duw a'th wella,
Duw a'th glwyfodd, Duw a'th elia;
Duw sy'n cospi dy gnawd diriaid,
Duw iacha dy gorff a'th enaid.

Derbyn gennad Duw'n groesawgar,
Ymddwyn dano'n ddioddefgar;
Neb a garo Duw fe'i cospa,
Pob mab anwyl fe'i gwialenna.

Bydd ddioddefgar dan dy drwbwl
Ffol a wingad ar ben swmbwl;
Duw a'th d'rawodd mor ddolurus,
Ofer it wrthnebu ei 'wyllys.

Am ein pechod a'n drwg fywyd,
Y mae Duw yn danfon clefyd,
Ac yn gryddfu meibion dynion,
Am droseddu ei orchmynion.

Darn o gyflog pechod aethlyd,
Ydyw nychdod ac afiechyd;
Pechod ddygodd wrth ei gynffon,
A phob clefyd ar blant dynion.

Torri'r Saboth, tyngu'n rhugyl,
Casau'r eglwys a'r efengyl,
Distadl ffeiriaid a swyddogion,
A bair lawer o glefydon.

Meddwdod, maswedd, a phuteindra,
Rhegu, loetran, a lladrata,
Gwledda, gloddest, treisio tlodion,
Sy'n dwyn clefyd a thrallodion.

Os ce'st glefyd, o daeth gwasgfa,
Pechod helodd hwn i'th ddala,
Ac a barodd i Dduw ddigio,
A rhoi'r clefyd hwn i'th daro.

Chwilia'n fanol dy gydwybod,
A chais gwrdd a'th ffiaidd bechod:
Llwyr groeshoelia dy anwiredd,
Ac ymbilia am drugaredd.

Os 'difari am dy feie,
A llwyr droi at Dduw yn fore,
Fe faddeua Duw dy bechod,
Ac a'th dynn i maes o'th nychdod.

Cais gan Dduw leihau dy ddolur,
Dofi'th boen, a gwella'th gysur;
Cais yn daer esmwythder gantho,
F'all ei roi yr awr y mynno.

Pa ryw bynnag yw dy ddolur,
Fe all Duw ostegu ei wewyr,
A'th iachau y modd y mynno,
Bid e'r dolur mwya fytho.

Fe iachaodd y claf o'r parlys,
Gwraig o'r lacs, a'r cripil nafus,
Job o'i grach, a Namaan glawrllyd,
A'r rhai cleifion o bob clefyd.

Nid yw clefyd ddim ond cennad,
Wrth arch Duw sy'n dywad atad,
Fe ladd, fe baid, pan archo ei berchen,
Fe ddaw, fe a, fel gwas y capten.

O! gan hynny galw'n daerllyd,
Ar dy Dduw sy'n danfon clefyd,
Cais ei nawdd er mwyn dy Brynwr,
Di gei gantho help a swcwr.

Nodiadau