Hanes Eglwysi Annibynol Cymru Cyf 1/Islaw'rdref
| ← Dolgellau | Hanes Eglwysi Annibynol Cymru Cyf 1 gan Thomas Rees a John Thomas, Lerpwl |
Tabor → |
ISLAW'RDREF.
Mae y lle yma wrth droed Cadair Idris, o fewn pedair milldir i Ddolgellau, ar yr hen ffordd sydd yn arwain i'r Towyn. Dechreuwyd pregethu yma mewn hen felin, gan Mr. H. Pugh, Brithdir, rywbryd cyn y flwyddyn 1804; a choffeir hefyd am Mr. Pugh yn pregethu yn Tŷ'nyceunant. Symudwyd o'r felin i le a elwir y King's, ac yno y bu Mr. C. Jones ac eraill yn pregethu am flynyddau, hyd y flwyddyn 1821, pan y symudwyd i'r lle y maent ynddo yn bresenol. Yr oedd yr ychydig aelodau oedd yma yn arfer myned i Ddolgellau i gymundeb, oddigerth ambell gymundeb achlysurol a gedwid yma er cyfleustra i'r rhai ni allent fyned i'r dref.
Yn y flwyddyn 1831, ffurfiwyd yr ychydig aelodau oedd yma yn eglwys, ac er hyny y mae holl ordinhadau crefydd yn cael eu cynal yma yn rheolaidd. Ad-drefnwyd a helaethwyd y capel yn 1836, ac agorwyd ef Hydref 28ain a'r 29ain, y flwyddyn hono, pryd y pregethodd Meistri H. Pugh, Llandrillo; H. Lloyd, Towyn; E. Davies, Trawsfynydd; D. Morgan, Machynlleth; J. Williams, Dinasmawddwy; S. Roberts, Llanbrynmair; E. Griffith, Llanegryn, ac E. Evans, Abermaw. Rhifedi yr aelodau yn 1846, oedd pedwar-ar-hugain, ac felly y parhasant hyd adeg y diwygiad yn 1859, pan y dyblodd yr eglwys fechan yma mewn rhifedi, ond fel yn y rhan fwyaf o fanau y maent yn llai ar hyn o bryd. Mae yma nifer o bobl lled gefnog yn eu hamgylchiadau bydol, ac y maent yn awr yn myned i adeiladu capel newydd. Mae y lle yma o'r dechreuad wedi bod dan yr un weinidogaeth a Dolgellau, ac felly y mae yn parhau. Oddieithr i'r cloddfeydd sydd yn yr ardal fyned rhagddynt yn llwyddianus, nid oes un gobaith am eglwys luosog yma, canys ardal denau ei phoblogaeth ydyw, mewn cilfach anghysbell a mynyddig, ond y mae yma bobl ffyddlon, ac yn medru gwerthfawrogi a mwynhau gweinidogaeth bur ac efengylaidd.