Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I/Hugh Owen, Maethlon

← Thomas Jones, Corris

Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I gan Robert Owen, Pennal

William James, Maethlon

Hugh Owen, Maethlon

Un o "gywion yr estrys" oedd ef, yn amddifad er yn ieuanc o dad a mam. Daeth at grefydd pan yn fachgen 14 mlwydd oed, yn amser Diwygiad Beddgelert. Gwasanaethu yr oedd ar y pryd yn ardal Rhiwspardyn. Yr oedd yr hen ŵr, ei feistr, yn greulon yn erbyn iddo fyned i'r society. Rhoddai glo ar ddrws y tŷ, a bu raid i Hugh fyned i'r beudy i gysgu lawer noswaith, yn ol ei dystiolaeth ei hun, am ei fod yn dewis dilyn pobl yr Arglwydd. Ymhen blynyddoedd wedi hyn, bu yn gwasanaethu mewn awyrgylch dra chrefyddol, gyda Dafydd Humphrey, Abercorris, ac yn Tyddyn Meurig, gydag Owen Evans, dau o brif grefyddwyr y wlad. Cafodd ei briod ei dwyn i fyny yn sŵn crefydd o'i mebyd, a dygwyd hi tan ddylanwad crefydd yn foreu, a hono yn grefydd rymus y diwygiad. Ar ol chwe' blynedd o'u bywyd priodasol, aeth y ddau i fyw i'r Tyno, Abertrinant. Nid oedd neb yn flaenor yn yr eglwys hono pan yr aethant yno. Yn Llanegryn, Mai 25ain, 1840, derbyniwyd Hugh Owen yn aelod o'r Cyfarfod Misol fel blaenor yn Abertrinant. Bu yn yr ardal hono 18 mlynedd yn wasanaethgar i achos crefydd. Yn 1851, symudodd i Maethlon, i fyw i dŷ y capel, a bu yno drachefn 20 mlynedd. Nid oedd nifer yr aelodau eglwysig yn Maethlon y flwyddyn y symudodd ef yno ond wyth. Ychydig Sabbothau yn flaenorol i'w symudiad yno, yr oedd yr ordinhad o Swper yr Arglwydd wedi ei gweinyddu i ddim ond pedwar. I fyny ac i lawr yr oedd yr achos wedi bod yn Maethlon er's rhai degau o flynyddoedd; ac wedi iddo ef fyned yno y dechreuodd pethau ddyfod i drefn. Un o ragorolion yr oes sydd wedi myned heibio ydoedd Hugh Owen. Cariai nodweddion yr oes hono i lawr i'r oes bresenol yn ei berson ei hun fel Cristion yn gystal ag fel swyddog eglwysig. Yr oedd ei argyhoeddiadau crefyddol yn ddyfnion, tuhwnt i'r cyffredin, a'i wybodaeth o grefydd a'i hegwyddorion o radd uchel. Gwyddai yn dda pa beth oedd bod o dan Sinai ryw adeg ar ei oes; gwyddai gystal a hyny pa beth oedd dianc at y groes. Yn ei ddull o wrando yr efengyl, ac yn ei brofiadau yn y cyfarfodydd eglwysig, ceid gweled yn eglur fod yr awelon lleiaf o Galfaria yn cynhyrfu ei holl natur, Byddai ei lygaid yn gochion wrth wrando y weinidogaeth, oherwydd ei lawenydd anrhaethadwy yn clywed am drefn gras yr efengyl. Gwledd i'r gwrandawyr ac i'r llefarwr fyddai edrych arno ef yn gwrando. Yn y cyfarfod eglwysig drachefn, byddai yn ei lawn elfen, fel pysgodyn yn y môr, pan y clywai rai o'r brodyr a'r chwiorydd yn canmol yr iachawdwriaeth fawr a'r prynedigaeth trwy Grist. Ei air neillduol yn y cyfarfod eglwysig fyddai "Y Cyfryngwr Mawr." Unwaith y caffai afael yn yr ymddiddan, clywid ef cyn y diwedd yn myned at ei Waredwr, ac yn dyfod a'i hoff ymadrodd allan drachefn a thrachefn, gyda chynhesrwydd a gynhesai y cyfarfod oll, Y Cyfryngwr Mawr, y mhobol i."

Fel blaenor eglwysig, yr oedd yn engraifft deg o'r stamp oreu o'r hen flaenoriaid, yn enwedig y rhai hyny a fu yn gofalu am eglwysi bychain y wlad. Nid yn y cyhoedd y rhagorai, ond yn ei gylch cartrefol, yn ei ofal neillduol am y praidd yn ei eglwys ei hun, am fod yn bresenol ymhob cyfarfod er esiampl i eraill, am ei gynghorion a'i rybuddion, am fyned ar ol y rhai crwydredig, am gael pawb yn yr ardal i broffesu crefydd, ac i rodio yn gyson a'u proffes. Byddai ganddo yn wastad rywbeth i'w ddwyn i sylw y gweinidog a'i gyd-swyddogion am hon a hon, neu hwn a hwn, yn yr eglwys, neu yn y gynulleidfa. Fel yr hen flaenoriaid, tueddu y byddai at fod yn fanwl a llym mewn disgyblaeth. A byddai weithiau yn lled arw a gerwin yn ei ymadroddion. Yr oedd geneth o forwyn o dan ddisgyblaeth yn yr eglwys un tro, oherwydd iddi fyned ar gyfeiliorn gyda rhyw drosedd neu gilydd; ac ar ol galw sylw at ei hachos, yr oedd y cwestiwn o flaen yr eglwys pa beth a wneid iddi. "Y mae hi yn llefain (wylo) yn arw," ebe Thomas James, y blaenor arall, "feallai fod hyn yn ddigon iddi; nid aiff ddim yr un ffordd eto." "Dwn i pru'n," ebe Hugh Owen, yr oedd Orpah yn wylo, ond yn ol i'w gwlad yr aeth hi wed'yn." Hawdd iawn fyddai gan bawb basio heibio y gerwindeb oedd ynddo gan mor amlwg oedd ei grefydd. Dygodd ei blant i fyny yn rhai cryfion fel yntau yn egwyddorion yr efengyl. Bu yn foddion yn ei oes, trwy rybuddio a chynghori, i gadw llawer rhag cerdded y ffordd lydan. Er ei fod yn perthyn i'r hen dô o flaenoriaid, yr oedd mor ystwyth ei farn fel yr ymgymerai gyda phob parodrwydd â phob symudiad newydd gyda chrefydd. Cariai feddwl uchel am ddynion blaenaf ein Cyfundeb, am y Gymdeithasfa, a'r Cyfarfod Misol, ynghyd a'u holl drefniadau. Prawf o hyn ydoedd y byddai bob amser y deuai yr ymwelwyr heibio, yn trefnu i ddarparu yn neillduol ar eu cyfer, trwy baentio neu wyngalchu y capel, neu gael rhywbeth newydd oddifewn neu oddi-allan i'r adeilad, a derbyniai hwy fel angylion ac fel goruchwylwyr ar etifeddiaeth Duw. Arferai, hefyd, fyned i gyfarfod y pregethwr. Llawer a ddangosant ffyddlondeb trwy fyned i ddanfon y pregethwr yn ei ffordd tuag adref wrth ymadael; ond elai Hugh Owen ar drot i'w gyfarfod, gan ei gyfarch gyda haner gwehyriad, a'i arwain yn groesawgar i dŷ y capel. Symudodd cyn diwedd ei oes i Benrhyndeudraeth, a dewiswyd ef yn flaenor yn y Pant. Bu farw yn orfoleddus yn 1875, yn 71 mlwydd oed.