Hanes llenyddiaeth ac enwogion Llanllechid a Llandegai/Pregethwyr Cynorthwyol genedigol yn y ddau Blwyf
| ← Gweinidogion genedigol yn y ddau Blwyf | Hanes llenyddiaeth ac enwogion Llanllechid a Llandegai gan William Parry (Llechidon) |
Beirdd genedigol yn y ddau Blwyf |
NODIADAU AR RAI O’R PREGETHWYR CYNORTHWYOL
| METHODISTIAID. | ||||
| Enwau | Trigleoedd. | Ganed. | Dechrau Pregethu |
Bu Farw |
| Thomas Hughes | Hen Gapel | 1734 | 1767 | 1821 |
| John Williams | Llandegai | 1755 | 1800 | 1815 |
| Henry Williams | Tre’rgarth | 1771 | 1814 | 1823 |
| William Williams | Carneddi | 1790 | 1819 | - |
| John Williams | Carneddi | 1794 | 1822 | 1845 |
| Owen Roberts | Inclain | 1813 | 1832 | 1846 |
| Benjamin Jones | Carneddi | 1818 | 1838 | 1844 |
| Richard Jones | Jerusalem | 1822 | 1847 | - |
| David Davies | Cilgeraint | 1819 | 1848 | 1865 |
| Hugh Roberts | Inclain | 1810 | 1849 | - |
| Thomas Williams | Cilfodan | 1808 | 1856 | - |
| John W.Williams | Gate House | 1842 | 1862 | - |
| William R. Jones | Jerusalem | 1840 | 1863 | |
| John R. Williams | Gate House | 1845 | 1863 | - |
| R. Llystyn Jones | Penygroes | 1830 | 1865 | - |
| Griffith Williams | Penygroes | 1841 | 1865 | - |
| John Owen | Jerusalem | 1841 | 1865 | - |
| John Davies | Rachub | 1843 | 1867 | - |
| John O. Jones | Jerusalem | 1839 | 1867 | - |
| WESLEYAID. | ||||
| Enwau | Trigleoedd. | Ganed. | Dechrau Pregethu |
Bu Farw |
| Owen Pritchard | Braichtalog | 1775 | 1808 | 1838 |
| William Williams | Pandy | 1777 | 1798 | 1847 |
| Morris Williams | Shilo | 1811 | 1833 | - |
| Robert Moses | Shilo | 1811 | 1833 | 1860 |
| George Moses | Shilo | 1818 | `1840 | 1843 |
| Ellis Griffith | Shilo | 1819 | 1840 | 1849 |
| John Williams | Shilo | 1814 | 1843 | - |
| William Owen | Waenhir | 1839 | 1848 | |
| Henry Williams | Shilo | 1816 | 1849 | - |
| Griffith Owen | Hen Dyrpike | 1833 | 1853 | 1860 |
| W. J. Parry | Tre’rgarth | 1834 | 1855 | 1866 |
| John Ellis | Talgae | 1804 | 1857 | - |
| E. P. Evans | Tre’rgarth | 1840 | 1859 | - |
| Owen Hughes | Braichtalog | 1845 | 1863 | - |
| Thomas Griffith | Braichtalog | 1846 | 1865 | |
| William Williams | Bethesda | 1850 | 1867 | |
| Owen Owens | Ddolgoch | 1848 | 1867 | |
| ANNIBYNWYR | ||||
| Enwau | Trigleoedd | Ganed | Dechreu Pregethu |
Bu farw |
| Richard Thomas | Cerygllwydion | 1777 | 1802 | 1850 |
| Luke Moses | Cilgeraint | 1804 | 1829 | |
| Robert Jones | Bethesda | 1812 | 1837 | |
| William Davies | Bethesda | 1807 | 1843 | |
| Thomas Williams | Ammana | 1807 | 1846 | |
| William Williams | Tre’rgarth | 1814 | 1847 | |
| William Roberts | Bethesda | 1836 | 1860 | |
| John Ffoulkes | Bethesda | 1843 | 1863 | |
| William Williams | Bethesda | 1842 | 1863 | |
| William Jones | Carmel | 1842 | 1864 | |
| BEDYDDWYR. | ||||
| William Owen | Carneddi | 1805 | 1853 | |
| Hugh Williams | Bethesda | 1845 | 1866 | |
NODIADAU AR RAI O’R PREGETHWYR CYNORTHWYOL
THOMAS HUGHES, HEN GAPEL, a bregethodd y bregeth gyntaf erioed gyda'r Trefnyddion Calfinaidd yn mhlwyf Llanllechid. Codwyd ef i bregethu yn Mochdre, Sir Ddinbych, a daeth i fyw i dŷ Capel yr Achub. Cawn fod T. H. yn fardd lled dda hefyd. JOHN WILLIAMS, LLANDEGAI, oedd y pregethwr a godwyd gyda'r Trefnyddion Calfinaidd yn Llanllechid a Llandegai. Yn ei dŷ ef y pregethwyd y bregeth gyntaf erioed yn mhlwyf Llandegai. Bu pregethu yn ei dŷ am tuag wyth mlynedd. Mae yn ymddangos nad oedd ond pregethwr bychan; eto, yr oedd ei lafur, ei ffyddlondeb, a'i dduwiolfrydedd yn peri ei fod yn wir gymeradwy. OWEN PRICHARD, BRAICHTALOG, oedd y pregethwr hynaf yn y ddau blwyf gyda'r Wesleyaid. Yr oedd yn bregethwr da, egwyddorol, a sylweddol iawn. Yr oedd yn wir gymeradwy gan ei Gyfundeb.
RICHARD THOMAS, CERYGLLWYDION, oedd un o'r rhai hynaf gyda'r Annibynwyr yn y ddau blwyf. Yr oedd yn dduwinydd da, ac yn ymresymydd cadarn, ond yn lled ddiffygiol o hyawdledd poblogaidd; eto, hoffid ef yn fawr gan bob dyn egwyddorol.
JOHN WILLIAMS, CARNEDDI, a ystyrir yn bregethwr tra buddiol, er ei fod fel areithiwr yn lled ddiffygiol; eto, byddai pob gwrandäwr meddylgar yn bur siŵr o glywed rhywbeth yn mhob pregeth gwerth ei gofio. Yr oedd yn un o'r Cymreigwyr goreu yn ei ddydd. Adnabyddid ef y pryd hwnnw wrth yr enw " John Williams y Gramadegwr." Mae yn debyg iddo wneyd mwy na neb arall yn yr ardaloedd hyn, oddigerth Gutyn Peris, tuag at hyfforddi yr anwybodus o reolau y Gymraeg. Yr oedd hefyd yn fardd lled dda. Cyfansoddodd lawer, a'r rhai hynny gan mwyaf yn y mesurau caethion. Cyfansoddodd amryw draethodau campus, un ar Ragoroldeb y Gymraeg, un arall ar Wahân-nodiad, &c. Bu fyw lawer o flynyddau yn Mangor, ac yma y bu farw.
ELLIS GRIFFITH, BRAICHTALOG, oedd bregethwr poblogaidd a chymeradwy. Mab ydoedd i Gutyn Peris. Bu am lawer o flynyddau yn ysgolfeistr llwyddiannus yn Aberystwyth, mewn ysgol berthynol i'r Wesleyaid. Rhoddwyd canmoliaeth uchel i'w ysgol yn y "Llyfrau Gleision." Cafodd ei raddio yn uchel gan y Normal Seminary, Glasgow. Yr oedd yn fardd da hefyd. Cawn iddo gyfansoddi cryn lawer mewn rhyddiaith a barddoniaeth.
ROBERT MOSES, SHILO, oedd bregethwr doniol anghyffredin, a lled egwyddorol, ac ystyried ei fanteision: nid oedd ond dyn wrth ei ddiwrnod gwaith. Bu farw yn America yn 1860.
DAVID DAVIES, CILGERAINT, a gyfrifir yn bregethwr da, ac yn myned ar gynnydd mewn ysbryd a dawn i bregethu yn ei flynyddoedd olaf. Yr oedd wedi ymadael o Bethesda yma er's yn agos i 20 mlynedd. Bu yn Oruchwyliwr am flynyddau yn Rhiw, Ffestiniog. Yr oedd ers blynyddau wedi ymadael i gymeryd goruchwyliaeth chwarel yn Corris, lle yr enillodd barch a chymeradwyaeth mawr y gweithwyr yn y lle.
JOHN WILLIAMS A HENRY WILLIAMS, SHILO, sydd frodyr, ac yn bregethwyr tra egwyddorol a chymeradwy. Mae y ddau yn Llafurio yn yr America er's amryw flynyddau.