Hanes y Bibl Cymraeg/Dr. Richard Parry
| ← Dr. William Morgan | Hanes y Bibl Cymraeg gan Thomas Levi |
Dr. John Davies |
V. Dr. Richard Parry.
Mab hynaf oedd ef, ac etifedd, John Parry, o Bwllhaulog, yn Rhuthin, Sir Ddinbych, a ganed ef yno, yn ol "Cymru," gan y Parch. O. Jones, yn 1560. Dywed "Llyfryddiaeth y Cymry" mai oddeutu y flwyddyn 1578-deunaw mlynedd yn ddiweddarach-y ganed ef, ac iddo farw yn 1623, yn 45ain oed. Ofnwn fod yr olaf yn gamsyniol, oblegyd felly buasai wedi ei wneyd yn esgob pan nad oedd ond 26ain oed. Bu am dymor dan addysg yn ysgol Westminster, o dan yr enwog W. Camden, un o ysgoleigion penaf ei oes, ac awdwr hanesiaeth Brydeinig a elwir "Britannia." "Britannia." Oddiyno aeth yn o ieuanc i Rhydychain. Dywed amryw o'r haneswyr iddo fod am dymhor yn brif-athraw yn ysgol Rhuthin; mae eraill yn barnu mai is-athraw a fu yno.
Yn y flwyddyn 1592, gwnaed ef yn Ganghellydd Bangor, a derbyniodd, yn yr un flwyddyn, ficeriaeth Gresford. Yn 1598 cafodd ei D.D., a'r flwyddyn ganlynol cafodd Ddeoniaeth Bangor. Ar esgyniad y Brenin Iago I. i orsedd Lloegr, yr oedd ganddo feddwl mor uchel o'i ddysgeidiaeth, fel y dyrchafodd ef i Esgobaeth Bangor, yn Rhagfyr 1604.
Ymgymerodd â'r gorchwyl o ddiwygio cyfieithiad yr holl Fibl, oddiar ei awyddfryd personol i wneyd y cyfryw wasanaeth i'w genedl, heb unrhyw gymhelliad at hyny gan neb oddiallan. Mae rhai yn groes i'w osod ef yn mysg cyfieithwyr yr Ysgrythyrau, gan na wnaeth ond diwygio cyfieithiadau oeddent o'r blaen wedi eu gorphen. Tybia eraill fod yr hyn a wnaeth mor fawr a phwysig, fel y gellid ei alw yn gyfieithiad newydd. Mae yn amlwg fod anghen diwygiad ar y Bibl, fel y gadawyd ef gan Dr. Morgan; ac y mae mor sicr a hyny fod Dr. Parry yn gwbl gyfaddas at y gorchwyl. Yr oedd orgraph Salesbury yn ddrwg, yr iaith yn anystwyth, a phur anneallus. Gwellhaodd Dr. Morgan lawer iawn ar yr iaith; ond rhoddodd Dr. Parry ef i ni mewn iaith ag sydd yn safon y Gymraeg hyd y dydd hwn. Gwnaeth wasanaeth i genedl y Cymry, fydd yn glod anfarwol i'w enw.
Yr oedd yn dal bywioliaeth Diserth yn Sir Fflint, gyda'i esgobaeth, a byddai yn treulio peth amser yno ar adegau. Mae yno faes o'r enw "Cae yr Esgob;" ac yn y persondy hwnw y bu farw yn 1623,—yn mhen oddeutu dwy flynedd ar ol cyhoeddi y Bibl, a dwy flynedd o flaen y brenin.