Huw Huws neu y Llafurwr Cymreig/Pennod VII

Huw Huws neu y Llafurwr Cymreig

gan Lewis William Lewis (Llew Llwyfo)

PENNOD VII.

Derbyniodd (am waelfodd wall)
Dynged ei ddrygnwyd anghall.
—DIENW.

AETH Huw Huws i chwilio am un o'r tai hyny lle'r arferir gwerthu cawl, bara, cig, &c., ar ddyddiau ffeiriau, ac yr oedd yn rhaid iddo ddefnyddio ei holl nerth i allu ymwthio trwy y torfeydd trwch a lanwent yr heolydd. A phe buasai yn ddyn o ysbyyd chwyrn a diamynedd, buasai wedi gadael i amryw deimlo pwys ei ddwrn, gan fod yn anhawdd myned llathen yn mlaen heb dderbyn un ai sarhad, neu ddyrnod, neu dripiad troed.

Sylwodd fod yr holl dafarnau yn llawnion—eu ffenestri oll yn agored, a heidiau o lanciau a merched yn eistedd ac yn gosod eu hunain o bwrpas i bobl eu gweled oddiallan, a'u gwyrebau yn fflamgochion gan effaith y ddiod a phoethder yr ystafelloedd. Gwelodd rai llanciau yn estyn eu breichiau allan trwy'r ffenestri, gyda gwydrau yn eu dwylaw, gan alw ar rywrai o'r heol i ddyfod "i gael dropyn;" a chlywai ambell eneth yn chwerthin yn uchel am ben ryw esgus digrifwch, er mwyn denu sylw at ei het newydd a'i chap o rubanau cochion.

Rhwystrwyd ef ar ei ffordd, mewn amryw fanau, gan ymladdfeydd, lle na byddai heddgeidwad byth yn dangos ei wyneb nes byddai'r frwydr drosodd; ac wrth sylwi ar hyny wrth ddyn ag yr oedd ef yn ei adnabod, dywedodd hwnw

"Oni wyddost ti beth ydyw glas anweledig?"

"Na wn I," ebe Huw.

"Ond plismon pan fydd ei eisiau."

Cafodd Huw hyd i ymborthdy o'r diwedd, a galwodd am "bowlied o froth.,' Tra yn mwynhau hwnw, sylwodd fod amryw lanciau yn dod i mewn i'r ystafell, gan lygadrythu arno, ac yna yn myned o'r golwg yn ebrwydd; ac yn fuan, rhoddodd ei galon dro yn ei fewn wrth weled Sion Parri'r Waen yn dyfod i'r ystafell.

Yr oedd Huw newydd gael platiad o fara a chig, ar ol y broth, ac yn dechreu bwyta hwnw, pan ddaeth Sion Parri ato, a dywedodd—"I chwilio am beth fel hyn y dois I yma, ac waeth i mi'r platiad yma na phlatiad arall," a chipiodd y bara a'r cig oddiar Huw, gan ddechreu ei fwyta ei hun. Yr oedd dwsin neu ddau o wynebau yn cael eu hestyn heibio i'r wensgod oedd yn ymyl y drws, ac yn chwerthin yn uchel wrth weled gwrhydri Sion Parri."

Ni ddywedodd Huw ddim, ond edrychodd yn graff ar ei sarhawr, a galwodd am dipyn o fara a chaws. Pan ddaethpwyd a hwnw iddo, dywedodd Sion Parri—"Mi welaf fod gin ti ddigon o arian, gwb, a chin mod I'n lled brin o bres, waeth i mi gym'ryd y bara a'r caws yna hefyd," ac estynodd ei ddwylaw i'w gymeryd; ond cydiodd Huw Huws yn dyn yn y plâd, gan benderfynu cadw meddiant o'i eiddo bellach.

"Beth!" meddai Sion Parri, "cha I mono fo? A wyt ti'n meddwl treio dy nerth hefo mi?"

"Sion Parri!" ebe Huw. "Cefais fy rhybuddio ddwy waith, heddyw, i dreio peidio dy gyfarfod di yn y ffair, am dy fod yn ddyn cas a dialgar; ac mi fuasai'n dda genyf beidio bod yn yr un fan a thi. Yrwan, yr wyf yn gofyn i ti—yr wyf yn crefu arnat beidio bod yn gas. Gad lonydd i mi, a boed i ni fod yn ffrindiau. Os nad oes genyt ti bres i dalu am fwyd, mi dalaf fi am bryd i ti; ond chei di mo hwn. Fyni di blatiad ar fy nghost I?"

"Da machgen I, wir," ebe dyn mewn cryn dipyn o oedran, "Mae sens yn dy ben di, pwy bynag wyt ti. Gad lonydd i'r llanc, Sion! Mae'n g'wilydd dy fod bob amser yn chwilio am ryw mewn ffair!"

"Wytti am gym'ryd i bart o?" gofynodd Sion, gan droi at y dyn oedranus.

"Nag ydw I. Ond, ar y fan yma! chei di mo'i faeddu o."

"Tendia dy hun, ynte!" gwaeddodd Sion, gan geiso taro'r hen wr. Cododd hwnw ar ei draed, gan osod ei hun mewn agwedd hunanamddiffynol.

Neidiodd Huw i fyny, a dywedodd "Cawsit fy maeddu fi yn led dost, Sion, cyn y buaswn yn rhoi esgus i ti fy nharo; ond nis gallaf oddef i ti gyffwrdd â'r hen wr yna," a neidiodd rhwng y ddau. Cyda hyny, tarawyd Huw ar ei enau nes oedd y gwaed yn llifo; a gwelodd, bellach, nad oedd modd osgoi neb adael iddo ei hun a'r hen wr glew gael cam. Llamodd Huw at wddf Sion Parri; cydiodd afael yn ei ffunen, a chydag un ysgytiad cryf, tynodd ef ar ei wyneb ar y llawr, a daliodd ef yno am enyd. "A fyddi di'n llonydd, Sion?" gofynodd.

"Cei wel'd yn fuan!" atebodd Sion.

"Chodi di ddim oddiyma hyd nes y gofyni am bardwn!"

Ymwingodd Sion a'i holl nerth, ond yr oedd Huw yn dal i bwyso arno, a phawb o'r edrychwyr yn synu at nerth a glewder un mor ieuanc. Cafodd gic yn ei forddwyd, gan Sion Parri, nes y gwelwyd ei wyneb yn ymliwio, a thybiodd amryw y buasai yn cwympo. Gafaelodd yr hen wr hwnw yn ei fraich, a dywedodd, "gad iddo godi, a dos di o'r neilldu. Er mod I'n hen, gallaf drin hwn eto."

"Na," ebe Huw, "nid wyf yn foddlawni neb ymladd ar fy nghownt I. Daliaf ef ar y llawr cy'd ag y gallaf."

Yr oedd Sion yn cicio, yn gwingo, ac yn ceisio cnoi Huw â'i holl egni.

"Sion Parri!" ebe'r bachgen; "fedraf fi ddim dal ati'n llawer hwy, ac y mae'n rhaid i mi un ai gadael i ti fy mrifo fi, neu i mi wneud cam â thi, os cam hefyd. Wnei di fod yn llonydd bellach?"

Rheg a chic oedd yr unig atebiad a gafodd. Dododd Huw ei ben lin ar frest Sion, gan bwyso arno yn drwm. Tynodd ei ffunen (cadach) ei hun oddi am ei wddf, a dechreuodd rwymo dwylaw ei wrthwynebwr gyda hi, ond nis gallodd wneud hyny heb haner ei dagu yn gyntaf, yr hyn a wnaeth hefyd trwy wthio ei figyrnau i wddf Sion, yr hwn a wanychodd yn ddirfawr dan y driniaeth feddygol hono. Yna llwyddodd Huw i rwymo ei ddwylaw yn dýn, a gadawodd iddo gyfodi. Yr oedd Sion, erbyn hyn, mor gynddeiriog a theigr cythruddedig, ac yn ceisiod datod rhwymyn ei ddwylaw gydai ddanedd, fel y gallai gael ail ymdrech a Huw. Ond yr oedd pobl y tŷ, ar ol i'w braw cyntaf dawelu, wedi myned i chwilio am gwnstabl, a bod mor ffodus, yr hyn oedd yn rhyfedd, a chael hyd iddo mewn pryd. Daeth hwnw i'r lle, a chydag un tarawiad ar fraich Sion gyda'r ffon fér, drom, gwnaeth ef yn dawel fel oen; a chafodd lety, am y prydnawn a'r noson hono, yn yr Heinws. Dyna derfyn helyntion Huw Huws yn y ffair.

Nodiadau