Llyfr Haf/Y Ciwi
| ← Eleirch Duon | Llyfr Haf gan Owen Morgan Edwards |
Gofynion a Geirfa |
.jpg)
Y Ciwi
XXXVI
Y CIWI
1. UN o'r adar digrifaf yw'r ciwi. Nid oes UN ganddo gynffon, nac adenydd gweladwy; ond y mae ganddo goesau hirion a phig hir iawn. O bell, ymddengys fel hen wraig fechan sione, a'i chlog wedi ei thaflu trosti, gan guddio ei breichiau.
Brodoro New Zealand ydyw. Y mae pedwar math o hono ar ddwy brif ynys New Zealand, ond nid oes yr un ohonynt yn fwy na dwy droedfedd o daldra.
Y mae ei symudiadau'n ddistaw ac yn gyflym iawn. Medr gymryd camrau breision, a rhedeg yn hynod fuan, a'i gorff megis yn ei ddau ddwbl. Weithiau saif yn syth; ambell dro rhydd ei big ar y ddaear, a gorffwys ei gorff arni hi ac ar ei goesau ; ond, fel rheol, saif yn ei hanner crwn. gan chwilio am fwyd â'i big hirfain.
2. Oherwydd ei big yw ei ffortiwn. Y mae'n hir ac yn gref, a thybir y gall arogli â hi. Piga ffrwythau oddiar y coed. Ond ei brif fwyd yw pryfed, yn enwedig pryfed genwair. Planna'i big i'r ddaear, a gyr hi i mewn at y bôn. Cyn sicred â dim, daw â phryf genwair, neu ryw drychfilyn arall sydd yn amheuthun iddo, allan ynddi. Mae golwg ddoniol arno. Yn araf ac yn ofalus tyn y pryfyn allan, gan ofalu peidio a'i niweidio na'i dorri. Mae fel pen sibrwd wrtho: "Tyrd, y peth bach, or ddaear ddu, dywyll ac i oleuni cynnes yr haul, i'th fwynhau dy hun." A chyn gynted ag y caiff y pryf allan i gyd, teifl ef i'r awyr, deil ef yn ei big wrth iddo ddisgyn. a llwnc ef heb na halen na phupur.
O liw, y mae rhai o'r ciwiaid yn llwyd, a rhai yn llwytgoch.
Dodwant ryw ddau ŵy, ac eistedd y gwryw a'r fenyw ar yr wyau bob yn ail nes eu deor.
Nid â'i big y bydd y ciwi yn ei amddiffyn ei hun, ond ag un o'i draed. Cwyd ci droed i fvny. a rhydd ergyd neu grafangiad ag ef.