Rhigymau'r Ffordd Fawr/Ffos Clawdd

Rhigymau'r Ffordd Fawr

gan Dewi Emrys

FFOS Y CLAWDD.

Pwy yw hon sydd ymhlyg fan yma,
A'i hwyneb weithiau fel marmor gwyn?
A weli di'r crinddail yn disgyn arni,
A'i gwallt fel anialwch tan lwydrew'r glyn?

A weli di'r nych lle bu gorne'r gwyddfid,
A staen y gwin lle bu gwrid y rhos?
Yn anhrefn ei thresi cei ddelw'r dibristod
A'i gyrrodd yn ieuanc i noddfa'r ffos.

Yn ieuanc? Pwy fu'n panylu'r gruddiau?
Ba fysedd oerion fu'n gwasgu'r ên?—
Distaw, fy mrawd, rhag it darfu'r breuddwyd;—
Nid y blynyddoedd a'i gwnaeth yn hen.

Edrych arni, ond paid â'i deffro,—
Tirionach ei chwsg na'th drugaredd di;
Gad i'r druanes anghofio ennyd
Mai Magdalen yw ei henw hi.

Os oer yw'r chwa ar y gruddiau llwydion,
Rhy fuan y derfydd y trymgwsg gwin.
Na, paid â'i deffro. Bydd pang ei sobrwydd
Yn fil creulonach nag oerni'r hin.

A weli di'r wên sy'n goleuo'i hwyneb,—
Y wên na ddiffydd tan farrug nos?
Ai'r perl a gollwyd sydd yma'n lleueru,
Yma'n lleueru yn llaid y ffos?

Gad iddi chwerthin yn nefoedd mebyd,
A phaid â son am y rhew a'r gwynt;
Gad iddi goledd yn nos ei thlodi
Y trysor amhris fu iddi gynt.

Gad iddi ddianc o'r gwter ennyd,—
Rhy fuan y dychwel i'r boen a'r baw.
Sang ar y glaswellt rhag it ei deffro
A'i galw'n ôl o'i pharadwys draw.

Gad iddi brofi'r llawenydd cynnar
A'r diniweidrwydd na wybu nam.
Gad iddi ddawnsio ym maes lilïod,
A thaflu ei blinder i freichiau mam.

Edrych ami, ond paid â'i deffro,—
Mae'r rhewynt yn curo'r amrannau cau.
Rhy fuan y derfydd yr oriau melys,—
Mae'r wawr annhirion yn agoshau.

Tyred, fy nghymrawd, mae'r sêr yn dianc,
A'r nos garedig yn gado'r tir.
Mae'r fwyalch yn chwythu'r gwlith o'i heurbib
Cyn deffro'r meysydd â'i chwiban clir.

Cyn deffro'r meysydd? A'i deffro hithau,
A'i galw'n ôl o'i pharadwys draw,
Pe medrwn, mi fynnwn ddistawrwydd heddiw,
Ac ni ddôi trydar o'r llwyn gerllaw.

O, tyred! Diffoddodd y wên angylaidd,
A darfu gwynfyd morwynig wen.
Mae'r fwyalch ynfyd yn chwiban eisoes,—
Druan o honi—Magdalen!

Nodiadau[golygu]