Storïau o Hanes Cymru cyf I/Dewi Sant

← Buddug

Storïau o Hanes Cymru cyf I gan Elizabeth Mary Jones (Moelona)

Y Brenin Arthur →

EGLWYS GADEIRIOL TYDDEWI

4.
Dewi Sant.
Y Cymro Iawn.

1. Pan oedd Dewi Sant yn byw yr oedd pobl Rhufain wedi mynd ers amser hir yn ôl i'w gwlad.

2. Ond ni chafodd y Cymry gadw eu gwlad eu hunain wedi'r cwbl. Daeth pobl eraill yma mewn llongau mawr dros y môr.

3. Aeth y rhai hyn â'r rhan orau o'r wlad, a gyrru'r Cymry o'u blaen tua'r gorllewin.

4. Yno, yn lle tir gwastad, bras, yr oedd llawer rhos lom a llawer mynydd uchel.

5. Y rhan honno yw Cymru, ein gwlad ni heddiw. Y Gymraeg, yr iaith oedd gan yr hen Gymry, yw'n hiaith ni. Y bobl sydd yn byw yn y rhan arall o'r wlad yn awr yw'r Saeson.

6. Tywysog oedd Dewi Sant, ond aeth o lys y brenin, a bu fyw fel dyn tlawd.

7. Ei hoff waith ef oedd mynd ar hyd y wlad i sôn wrth y bobl am y gwir Dduw. Yr oedd tyrfa'n gwrando arno bob dydd.

8. Cyn hynny, eu duwiau hwy oedd yr haul, a'r lleuad, a'r môr, a'r mynydd, a'r afon, a llawer peth arall.

9. Dysgodd Dewi hwy mai'r Duw a wnaeth y pethau hyn i gyd yw'r unig Dduw sydd yn bod.

10. Enw ar ddyn da iawn yw Sant. Yr oedd yma lawer Sant y pryd hwnnw, ond y gorau o'r cwbl oedd Dewi Sant.

11. Yr oedd pobl yn hoff iawn o wrando ar Ddewi. Dyma un stori dlos amdano:

12. Yr oedd unwaith mewn cae yn siarad â'r bobl. Yr oedd tyrfa yno, ac ni allai y rhai pell ei weld na'i glywed.

13. Aeth rhyw fachgen bach ymlaen, a rhoi ei gôt ar y llawr er mwyn i Ddewi sefyll arni.

14. Ar hynny, dyma'r tir o dan y wisg honno'n codi a chodi nes mynd yn fryn bach.

15. Yr oedd Dewi'n ddigon uchel yn awr. Gallai pawb ei weld a'i glywed.

16. Daeth pobl i weld mai dyn fel Dewi yw'r Cymro iawn. Yr oedd ef yn ddyn da, yn caru ei wlad ac yn caru ei iaith.

17. Am fod cofio am Ddewi'n gwneud i bobl feddwl am y pethau hyn of hyd, gelwir ef yn Nawdd-Sant y Cymry.

18. Ar y dydd cyntaf o Fawrth, tua'r flwyddyn 601, y bu farw.

19. Y mae Cymry erbyn hyn yn byw ym mhob rhan o'r byd. Bob blwyddyn, ar y cyntaf o Fawrth, y maent i gyd yn cofio am Ddewi, ac am y pethau a ddysgodd.

20. Y maent yn addo o'r newydd i garu eu gwlad a'u hiaith, a charu pob peth oedd yn dda yn yr Hen Gymry gynt.

21. Dydd Gwyl Ddewi yw dydd mawr y Cymry ym mhob gwlad.