Tan yr Enfys/Breuddwyd Brenda

Tan yr Enfys

gan D J Lewis Jenkins

Breuddwyd Brenda.

[Drama Fer i Ferched.]

CYMERIADAU: Brenda, Brenhines y Tylwyth Teg, Tylwyth Teg 1, Tylwyth Teg 2, Tylwyth Teg 3, Tylwyth Teg 4, Fioled.

GOLYGFA I: Cegin mewn bwthyn cyffredin, Brenda yn golchi llestri.

Brenda: Nid oes gennyf gynnig golchi llestri. Y mae yn gâs gennyf weld dysglau a soseri. "Golch rhain," neu "Dwstia'r celfi" yw hi o fore hyd nos. Câs beth gen i yw gwaith. (Yn taflu'r llestri i lawr heb eu sychu, ac yn cydio mewn llyfr ac yn eistedd.) Dyna beth ardderchog ydi bod heb waith! Oni byddai yn hyfryd gallu chwarae drwy'r dydd? Un o'r Tylwyth Teg a ddylwn i fod-yn dawnsio yn wyneb haul o fore hyd nos. Nid ydynt hwy byth yn gweithio. O! mi garwn fod yn un ohonynt.

[Y Tylwyth Teg yn dawnsio i mewn. Brenda yn edrych arnynt a synnu.]

Tylwyth Teg 1: Clywsom eich dymuniad.

Tylwyth Teg 2: Do, ac os carech fod yn un ohonom ni, chwi ellwch fod a dod gyda ni.

Brenda: A gaf i yn wir?

Y Tylwyth Teg: Cewch, cewch.

Tylwyth Teg 1: Bydd ein Brenhines yn falch eich gweld.

Brenda: Byddaf innau yn falch i ddod allan o'r lle hwn. 'Does gen i gynnig golchi llestri.

Tylwyth Teg 2: Nid oes llestri yn ein gwlad ni.

Brenda: Onid ydych chwi yn yfed ambell dro?

Tylwyth Teg 3: Ydym. Deilen wyrddlas yw ein cwpan ni.

Brenda: O! yr ydych yn llawer callach na ni.

Tylwyth Teg 4: Ydym, bid siwr.

Brenda (yn edrych ar eu gwisgoedd): Onid oes gennych ddillad prydferth?

Tylwyth Teg 3: Peidiwch ag ofni eich ffrog. Fe rydd ein hannwyl Frenhines i chwi y ffrog harddaf a welodd eich llygad erioed.

Brenda (yn curo ei dwylo): O! mi garwn ddod gyda chwi ar unwaith.

[LLEN.]

GOLYGFA II: Gwlad y Tylwyth Teg. Y Frenhines ar ei gorsedd oddiamgylch y Tylwyth y Tylwyth Teg yn dawnsio ac yn canu.

CLYCHAU'R TYLWYTH TEG.

Clywaf glychau'r Tylwyth Teg
Yn swn y gwynt
Crwydrant tan y coedydd ar eu hynt;
Hwynthwy sy'n lliwio'r enfys hardd
A hwy sy'n gwylio blodau'r ardd

Cytgan
Ar eu hysgafn droed
Dawnsiant trwy y coed
Igyd yn Rhydd
I gyd yn rhydd

Gwibio dros y gweunydd
Megis min tai dlos
Canu 'nholau'r lleuad
Ar eu taith trwy'r nos
Ac unwn ninau gyda hwy
A dawnsio mewn llawenydd mwy

[Brenda yn cael ei harwain i mewn gan rai o'r Tylwyth Teg-yn agoshau at yr orsedd.]

Y Frenhines: Croeso, fy mhlant! A phwy yw'r eneth fach hon?

Tylwyth Teg 1 (yn ymgrymu): Ein hannwyl Fren- hines, gwelwch yma un o blant bach y ddaear. Brenda yw ei henw. Y mae wedi blino ar wasan- aethu ei mam, ac am ddyfod yn un ohonom ni.

Y Frenhines: Os felly, yr wyf yn eich croesawu chwi, eneth fach. Yr ydych yn siwr eich bod am fod yn un o'r Tylwyth Teg?

Brenda: O! ydwyf.

Y Frenhines: A ydych chwi yn hoff o waith? Brenda: O, nac wyf, yr wyf yn cashau gwaith.

[Y Tylwyth Teg yn gwenu-y Frenhines yn codi.]

Y Frenhines: Wel, Brenda, chwi ellwch aros yma am ddiwrnod. Fe gaiff un ohonom edrych ar eich ol. Fioled, dewch yma. (Fioled yn dod ymlaen a sefyll yn ymyl Brenda.) Yn awr, Fioled, eich gwaith chi fydd dysgu Brenda. Dangoswch iddi bopeth y rhaid iddi ei wneud, a chawn weld wedyn os yw i aros yma.

[Y Frenhines a'r Tylwyth Teg yn dawnsio allan yn ysgafn.]

Fioled: Wel, Brenda, yr ydych i fod yn un ohonom ni. Y mae gennyf lawer o waith i'w wneud heddiw. Dewch gyda mi a dangosaf i chwi beth y gellwch ei wneud.

Brenda: Gwaith! gwaith! A ydych chwi yn gweithio yma?

Fioled (yn gwenu): Gweithio! Ydym, debig iawn! Dyna paham yr ydym mor hapus. Y mae pob un ohonom bob amser yn ddyfal. Fel rheol, yr ydym yn dawnsio wrth weithio. Y mae'r mwynhad o wneuthur daioni yn peri inni ddawnsio.

Brenda: A ydych chwi yn golchi llestri, neu yn golchi'r llawr?

Fioled: O, nac ydym. Nid yw ein gwaith ni mor hawdd.

Brenda: Wel! Beth ydych yn ei wneud?

Fioled: O! ni sydd yn paentio'r blodau ac yn lliwio'r enfys, ac yn arwain yr haul at ddail y coed. Nid oes gennyf amser i ddywedyd rhagor; rhaid i chwi ddod i'n helpu. Yr ydym wedi gwastraffu digon o amser. Gadewch inni fyned ar unwaith neu fe ddigia'r frenhines. Dewch ymlaen.

Brenda: Credais nad oedd y Tylwyth Teg yn gweithio. Ni allaf i baentio'r blodau na lliwio'r enfys, nac arwain yr haul at ddail y coed. Credais mai dawnsio a chwarae yr oeddych trwy'r dydd.

Fioled: O! nid oes gennym amser i chwarae. Dewch, y mae yna rosyn i'w liwio yn ymyl eich hen gartref. Y mae i agor heddiw.

Brenda: Yn agos i'm cartref! O! mi redaf i mewn i weld sut mae mam.

Fioled: O! na, neu ni ddeuwch byth yn ol.

[Y Frenhines yn dawnsio i mewn gyda rhai o'r Tylwyth Teg.]

Y Frenhines: O! Fioled! sut nad ydych yn gweithio? Ymaith â chwi. Rhaid i Brenda eich helpu.

Brenda: O! eich anrhydeddus Frenhines! ni allaf i liwio'r blodau fel Fioled. Ofnaf na byddaf o fawr gwerth yn eich mysg. Gwell yw i mi fynd adref.

Y Frenhines: Credaf innau mai hynny a fydd orau. Ond gobeithio eich bod wedi dysgu rhywbeth yma. Y mae pob un ohonom ni o ryw wasanaeth yn y byd. Y mae rhai ohonom yn gweithio trwy'r dydd: eraill trwy'r nos. (Y Frenhines yn galw'r lleill ati.) Ewch â Brenda adref. Gobeithio y bydd yn ferch dda, ac o help mawr i'w mam.

[Brenda â'i phen i lawr yn mynd adref yng nghwmni'r Tylwyth Teg.]

[LLEN.]

Nodiadau[golygu]