Neidio i'r cynnwys

Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion/Dafydd Nanmor

Oddi ar Wicidestun
Dafydd Ifan ab Einion Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion

gan Edward Davies (Iolo Meirion)

Dafydd, Robert

DAFYDD NANMOR.—Saif Nanmor yn Swydd Feirion, er ei fod yn rhan o blwyf Beddgelert.[1] Trigai Dafydd Nanmor yn Ngae Ddafydd, ger Hafodgaregog, hen balas Rhys Goch Eryri.

Dywed rhai mai mab mabwysiedig i Rhys oedd Dafydd, dywed eraill mai mab ordderch iddo oedd; ond nid ydym ni yn alluog i benderfynu. Dywedir hefyd ddarfod i Rhys roddi tyddyn i Dafydd, ac iddo yntau ei alw ar ei enw ei hun yn Gae Dafydd. Yr oedd yn ei flodau tua'r flwyddyn 1440, a bernir iddo farw tua 1460. Yr oedd yn Eisteddfod fawr Caerfyrddin yn y flwyddyn 1441; ac fel y dywed yr hanes, "Gwilym Tew o Dir Iarll, a Dafydd Nanmor, a gaed yn oreuon eu gwybodau a'u hawen; a mwyaf ei orchest ar gerdd dafod y bernid Dafydd Nanmor, ac hefyd am ddefodau Llysoedd Tywysogion Cymru hyd ag a barant." Dywed awdwr galluog "Hanes plwyf Beddgeleit" fod Dafydd Nanmor yn fardd rhagorol, a'i fod yn berchen awen gref, a theimlad dwfn, ac yn feistr trylwyr ar y caethfesurau. Dywed awdwr arall fod ei farddoniaeth yn fwy awenyddol a gorchestol nag eiddo nemawr un o feirdd dysgedig yr oes hono. Rhoddwn yma restr o'i ganeuon, yr hon sydd i'w gweled yn nhraethawd galluog Mr. William Jones, ar Hanes plwyf Beddgelert ":—

1, Cywydd i Harri, Iarll Rismwnt; 2, i Siasper, Iarll Penfro; 3, 4, 5, 6, 7, i Rhys o'r Tywyn; 8, 9, Marwnadau i Iarll Rismwnt; 10, i Dafydd ab I. ab Einion; 11, Marwnad i Rhys ab Meredydd; 12, i ddau fab Owen Tudur o Fôn; 13, i Gwilym Fychan o Rydhelyg; 14, i Syr S. Bawain, o'r Trallwng; 15, i Syr Dafydd ab Tomos; 16, Marwnad Tomos, Arglwydd y Tywyn; 17, i Wallt Merch; 18, Marwnad Merch; 19, i Wen o'r Ddol; 20, Y paun yn llattai ati; 21, i Fair; 22, Arwyddion dydd y Farn; 23, Addefiad Pechodau; 24, Cywydd o enwau Duw; 25, i'r Blaned Sadwrn; 26, i'r Cusan; 27, Y Cae Bedw; 28, Brut; 29, Marwnad Reinallt Fardd; 30, Damon a Phides; 31, Awdl Fraith; 32, i Harri VII., pan yn faban yn ei gryd; 33, Awdl i Wm. o Northylon. Y mae y rhan fwyaf o'r rhestr uchod mewn llawysgrifen, ac y mae llinellau cyntaf o 31 o'i gywyddau yn argraffedig ar glawr y Greal. Y mae tri Chywydd a dwy Awdl o'r rhestr yn argraffedig yn Ngorchestion Beirdd Cymru. ac y mae ei Gywydd i Dafydd ab I. ab Einion ' yn argraffedig yn y Brython, Cyf. 4, t.d. 380. Y mae ben ysgriflyfr yn y Gywreinfa Brydeinig yn dywedyd mai yn Tŷ Gwyn ar Daf y claddwyd D. Nanmor.

Wikipedia logo Mae erthygl parthed:
Dafydd Nanmor
ar Wicipedia

Nodiadau

[golygu]
  1. Symudwyd plwyf Nantmor o Feirion i Sir Gaernarfon ym 1895