Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion/Evans, Parch. Ellis, D.D.
| ← Evans, Ebenezer | Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion gan Edward Davies (Iolo Meirion) |
Evans, Parch. John, o'r Bala |
EVANS, Parch. ELLIS, D.D., gweinidog y Bedyddwyr yn y Cefnmawr, sir Ddinbych. Brodor ydoedd o Lanuwchlyn. Ganwyd ef Mehefin 22, 1786. Ni chafodd lawer o fanteision addysg yn ei ieuenctyd. Efe a arferai wrando y Parchedig a'r dysgedig George Lewis, D.D., hyd yr amser y symudodd i Ddolgellau, Enillwyd ef i ddyfod at grefydd dan bregeth y Parch. Joseph Richards. Tueddwyd ef i ymuno â'r Bedyddwyr, a derbyniwyd ef yn aelod yn eu plith yn 1806, pan yn 20 mlwydd oed. Yn 1809 dechreuodd bregethu. Wedi hyny aeth i'r ysgol at Mr.. Jesse Jones, i'r Fforddlas; wedi hyny aeth i athrofa'r Bedyddwyr yn y Fenni, dan nawdd Micah Thomas, lle y daeth yn ysgolhaig gwych. Yn 1811 urddwyd ef i gyflawn waith y weinidogaeth, a chafodd alwad gan eglwys Llanefydd, yn sir Ddinbych. Ymhen ysbaid symudodd i'r Cefnmawr, lle yr arddelodd Duw ef er gwneyd daioni mawr. Collodd ei wraig a rhai o'i blant yn y lle hwn. Fel pregethwr beirniadol ac ysgrythyrol yr oedd efe yn sefyll yn y rhes flaenaf, ac fel hanesydd eglwysig yr oedd efe yn tra rhagori. Efe a ysgrifenodd amryw lyfrau; ond prif orchest ei oes am y deugain mlynedd olaf oedd casglu Hanes y Bedyddwyr o'u dechrenad hyd ei amser ef. Daeth rhai rhifynau allan, ond bu farw yr hanesydd ar ganol ei waith. Graddiwyd ef yn D.D., gan un o urdd ysgolion America; ac yr oedd y teitl yn eistedd yn dra esmwyth arno. Pan oedd Dr. Evans yn 73 mlwydd oed rhoddodd ofal ei eglwys yn Cefnmawr i fyny, ond ni roddodd yr eglwys ef i fyny, eithr daliodd ei gafael ynddo hyd ei fedd. Galwasant weinidog ieuanc i'w gynorthwyo, sef y Parch. A. J. Parry. Yr oedd yn anhawdd cael gweinidog ac eglwys mwy hoff o'u gilydd na hwy. Bu farw Dr. Evans dydd Llun, Mawrth 28, yn 79 mlwydd oed.-(Geir. Byw. Aberdâr.)