Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion/Phylip (William)

Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion

gan Edward Davies (Iolo Meirion)

PHYLIP (William), bardd rhagorol o Ardudwy; a dywed Williams yn ei Eminent Welshmen, ei fod yn frawd i Sion Phylip o Fochras. Ond y mae Mr. Ellis Pugh, yn ei draethawd ar "Hynafiaethau Harlech a'r gymydogaeth," yn dywedyd nad oes sail i'r fath haeriad, heblaw fod y ddau yn Phylips.-Gweler Brython V, 129. A rhaid i ninau addef nad ydym yn ddigonol i benderfynu rhwng Williams a Pugh. Yn ol Pugh, ganwyd ef yn Ty'n y berth, ger Talybont, yn Ardudwy, a dywed hefyd fod ei dad-Phylip William, yn hen ac oedranus pan ei ganwyd. Yr oedd W. Phylip yn byw yn adeg derfysglyd y Rhyfel Cartrefol, ac yn selog dros y brenin-Siarl I., ar ol yr hwn y cyfansoddodd farwnad, yr hon a argraffwyd yn ol G. Lleyn, yn 1648:—"Cywydd Marwnad Siarles y cyntaf, Brenin Prydain Fawr, Ffrainc, a'r Werddon, a'r Ynysoedd a'r Moroedd o'u cwmpas, pen amddiffynwr y Ffydd; o waith William Philip o Sir Feirionydd, wr bonheddig. A. D. 1648." Tynodd hyn yr hen fardd i helbul ofnadwy, atafaelwyd ei feddianau, a gorfu iddo yntau yn 73 oed, ffoi i'r mynydd, lle y trigai am ryw ysbaid, nes y cafodd ryw amodau heddwch. Enw ei gartref ydoedd Hendref Fechan. Argraffwyd amryw o'i gyfansoddiadau yn y Blodeugerdd. Bu farw yn 1669, a chladdwyd ef yn mynwent Llanddwywe, yn Ardudwy; y mae ei gareg fedd i'w gweled eto, a'r geiriau hyn arni:—" W. Ph., 1669, Fe. XI."

Nodiadau