Neidio i'r cynnwys

Tudalen:Athrylith Ceiriog.djvu/97

Oddi ar Wicidestun
Prawfddarllenwyd y dudalen hon

Ar ol y rhai hyn,
Yn dod ar eu siwrne,
Hyd waelod y glyn
'Roedd ustus a thwrne;
A deugain neu chwaneg,
O ffermwyr yn rhedeg,
A'u gwynt yn eu dyrnau.

Neges y twrne oedd cospi'r hen Gaw
Am dori' gytundeb â phobl y gwlaw;
A neges yr ustus oedd dweyd mor annhêg
Oedd hyn â'r cwsmeriaid oedd eisiau hin deg.

Ac y mae y trawsgyweiriad annisgwyliadwy i'r di-frifol yn niwedd y gân yn effeithiol a chryf.

Medrai Ceiriog oganu yn llym. Y mae ei duchangerddi ar "Lawrence Lowe " a "Tom Bowdwr" yn profi—heblaw fod cyflawnder o benillion gwasgaredig yn profi yr un peth—nad oedd nemawr un o feiau a ffol—bethau cymdeithas wedi dianc ei sylw. Pa un sydd fwyaf dirmygus yn "Lawrence Lowe "—ai yr arwr diegwyddor yn ei greulonder cuddiedig, ei ragrith cyfrwys, a chylch truenus bychandra ei enaid—neu y masnachwyr a'u tylwythau, mor eiddil o flaen pob rhith o fawredd, mor orhoff o addoli ffugiaeth o urddasolrwydd? Y mae y gân fel cledd deufin yn clwyfo ar y naill law a'r llall.

Y mae "Tom Bowdwr" yn llawn ergydion gwatwarus, ac yn aml yn taro yr hoel fel y dylid ei tharo.

Mae arwrgerddi, meddyn' nhw,
Yn dechreu yn y canol,
Ac yn diweddu mewn ystorm
Mewn cwr o'r wasg wythnosol;
Mae awdlau a phryddestau mawr
Yn gynta'n galw'r awen:
Ac fel dallhuan hono ddaw,
Ac yna tyr ei haden.

Yr un mor frathog yw ei nodion ar wagedd achyddiaeth ar y plant yn newynu tra'r cŵn yn mwynhau