GWEDDI A GWAWR.
LLWYD oedd y bwthyn yng nghysgod y graig,
Warchodai hwyr einioes hên wr a hên wraig;
Bu'r ddau yn gyfrannog o helynt y fro—
Ei hawddfyd a'i hadfyd er's blwyddi cyn co;
Ond nid yw ardaloedd yn cofio'u dyledion
I'w hên gymwynaswyr pan ddaw eu treialon.
Ai popeth ymlaen mewn gorfoledd mi wn,
Heb neb yn ystyried hên bobl Ty Crwn;
Ond nid ydyw Henaint yn colli ei ffordd
I dŷ neb pwy bynnag, a disgyn fel gordd
Wnaeth troed y gwr arfog ar riniog y drws
Fu'n dyst o helyntion yr hên fwthyn tlws.
Caledi arweiniodd Sion Pari ryw fore trwy rewwynt ac ôd,
I ddadleu ei hawl, nid ei dlodi, at swyddog goludog ei gôd;
Bu'r henwr a'i law ar olwynion yr ardal cyn geni y dyn,
Sydd heddiw trwy borth ei elusen yn gwadu'i ddyletswydd ei hun.
Troi'n ol i'r Ty Crwn at ei Elen a gafodd yng nghynnydd y dydd,
Heb ddim ond ei ddagrau yn loewon, ynghanol cymylau mor brudd;
Wrth gofio amseroedd addfwynach, ac wrth adolygu eu rhawd,
Ystyrient mor drist oedd wynebu y Diwedd yn hên ac yn dlawd.
Ond galwodd ryw ffrynd gydag awel y nawn
I edrych am danynt; peth rhyfedd iawn, iawn
Oedd gweld neb yn llwybro i'r bwth tan y graig
O fore hyd hwyr ond Sion Pari a'i wraig,
Darllenodd benodau eu hadfyd yn rhwydd, '
Doedd dim ond tylodi yn tremio'n ei ŵydd;
Ystyriodd mor chwith gan eu hunig fab, John,
Fai gweld ei rieni mewn adwy fel hon.
