fechan yn cael ei gostwng i'r bedd a'r hen Domos Huws, y torrwr beddau, yn plygu ymlaen i daflu ei ddyrnaid o bridd . . .
"yr ym ni yn rhoddi ei gorff ef i'r ddaear, sef daear i'r ddaear, lludw i'r lludw, pridd i'r pridd . . . "
Yr oedd niwl ei ddagrau'n llen dros lygaid Dan, a rhedai cryndod llym, diatal, drwy ei holl gorff. A thrwy'i enaid hefyd, meddyliodd . . . Siaradai â'i dad heno: yr oedd yn rhaid iddo adael Caer Fenai: gorau po gyntaf yr âi o afael Sylvia Clywodd y lleill yn symud ymaith yn araf oddi wrth y bedd, ond ni syflodd ef. Cliriodd y niwl o'i lygaid, a syllodd draw tua'r chwarel. Rhyfedd mor debyg i wyneb dyn oedd y darn o graig a edrychai tua Llechfaen. Heddiw, a'r eira ar ei phen, wyneb hen ŵr, ac arno awgrym o wên ddirgelaidd, anchwiliadwy, a'i lygaid yn hanner-gau am ryw gyfrinach hen . . . Teimlodd law Idris yn cydio yn ei fraich, a nodiodd yn araf wrth droi ymaith gydag ef.
Gan ei fod yn dychwelyd i'r De yn gynnar drannoeth, brysiodd Idris dros ei de ac aeth allan i alw ar rai o'r hen gyfeillion y bu'n gweithio gyda hwy yn y chwarel. Gwrthodasai John Ifans a Meri Ann a Mr. Edwards, y gweinidog, ac amrhyw eraill aros i de gwnaethai pob un ryw esgus, ond gwyddai Martha ac Edward Ifans mai osgoi bwyta yn nhŷ prinder yr oeddynt. Wedi i Fegan a'r hen Farged Williams y tŷ uchaf ond un glirio'r bwrdd, croesodd Dan i'r aelwyd a safodd yno'n anesmwyth.
'Nhad? . . . 'Mam? . . ."
"Ia, Dan?" meddai'i dad, gan wybod bod rhyw anniddigrwydd yn ei feddwl.
Gafaelodd bysedd Dan yn y cerdyn ar y silff-ben-tân, ond tynnodd ei law ymaith yn gyflym fel petai'r peth yn wynias. Yr oedd Bradwr yn y tŷ hwn, meddyliodd yn chwerw: oni fradychodd ef y rhieni tyner, ymdrechgar, ffyddiog hyn? "Yr ydw' i wedi penderfynu gadael Caer Fenai."
"O?"
"Am b'le, Dan?" gofynnodd ei fam.
"Am Lundain. Mae 'na amryw o swyddi ar bapura' newydd yn mynd yno. Cyflog da. A digon o gyfla i ddwad ymlaen. Mi fedrwn i yrru arian reit dda i chi bob wythnos wedyn. Chweugian yr wythnos efalla'." Sylwodd y tad a'r fam mor gyflym y siaradai.
""Dydi'r arian ddim yn bwysig iawn—'rwan," ebe Edward
