dda! Ac fe fu raid i'r gŵr bonheddig 'ma ddŵad â nhw adra' ar gefn 'i geffyl."
"Merlyn, Mam, merlyn mynydd," cywirodd Idris. Ac nid gŵr bonheddig ydi hwn ond Dic Jones—'Dic Bugail i bawb yn y chwaral. Yntê, Dic?"
"Mae o wedi bod yn ffeind iawn, beth bynnag," ebe Martha Ifans. Yna troes at ei gŵr. "Deudwch y drefn wrthyn' nhw, Edward, yn lle sefyll fel delw yn fan'na."
Dyn tal, tenau, myfyrgar yr olwg, oedd Edward Ifans, a'i wallt tonnog yn britho'n gyflym, yn arbennig uwch ei dalcen uchel, hardd.
Gyrrwch nhw i'r gwely, Martha," meddai'n dawel.
"Mi siarada' i hefo nhw 'fory. Rhaid imi fynd i'r cwarfod 'rwan."
"Dim heb yfad 'panad a llyncu tamaid. Hwdiwch. A thyd ditha' at y bwrdd, Idris."
"Rydach chi'n anghofio mai yn y drws nesa' yr ydw' i'n byw 'Mam," sylwodd Idris, gan wenu.
Mae Kate wrthi'n rhoi'r plant yn 'u gwlâu," oedd ateb ei fam. "Mi gei redeg i mewn yno cyn iti fynd i'r cwarfod.' Eisteddodd Idris ac Edward Ifans wrth y bwrdd i fwyta'n frysiog.
Wyt ti am ddŵad i'r cwarfod, Dic?" gofynnodd Idris. i'r bugail.
"Ydw'. Ac mae arna' i isio gweld Ysgrifennydd y Gronfa."
"'Roeddan' nhw'n talu allan neithiwr," meddai Edward Ifans. "Punt i wŷr priod a chweugian i rai erill."
"Mi fedra' i wneud hefo'r bunt 'na," sylwodd Dic Bugail yn dawel.
"Ac hefo'r hannar-coron 'ma," meddai Edward Ifans, gan dynnu un o'i boced a'i wthio i'w law. "Yr ydan ni'n ddiolchgar iawn i chi, Dic."
"Dim peryg', Edward Ifans, dim coblyn o beryg'! 'Rydw' i'n dlawd, ond nid yn rhy dlawd i wneud cymwynas. Ac, i ddeud y gwir, 'ron i'n falch o gael esgus i ddŵad i Lechfaen 'ma heno."
"Y wraig ofn iti gwffio yma, Dic?" gofynnodd Idris, â gwên.
"Ia, fe fu hi'n ddadl fawr acw bora, fachgan. A finna'r cradur bach mwya' diniwad fu mewn trowsus erioed! Ond fe fydd Siân yn iawn heno, ar ôl imi gael punt o'r Gronfa 'na."
