XI. Y Gadair Gerddorol.
Hunan-gofiant:
1879: Yr wyf eto yn Aberystwyth. Y mae'r Coleg yn brin o arian, rhif y myfyrwyr eraill yn fychan a'r efrydwyr cerddorol (yn gymharol) yn rhy luosog, a thros wyneb yr holl wlad y mae mwy o sôn amdanynt yn naturiol nag am y lleill— myfyrwyr pregethwrol gan mwyaf.
(Gwêl. y Rhestr am y flwyddyn.)
1880: Yr wyf yn arwain perfformiad mawr o fy Oratorio, "Emmanuel," gan gôr Cymreig Llundain yn y St. James's Hall. Cofnodir y datganiad gan holl bapurau Llundain gyda chymeradwyaeth. Rhoddwyd amryw berfformiadau rhagorol hefyd yng Ngogledd Cymru.
Yr wyf fi a'm teulu ar fordaith (fy seithfed) i America, i weld ein rhieni, brodyr, chwiorydd, perthnasau (y mae'r oll yn America), a llawer o gyfeillion. Y mae'r fiwyddyn hon yn bennod ddu yn fy mywyd; tyr fy iechyd i lawr; dioddefaf boenau anesboniadwy, ac â fy nghyflwr yn fwy a mwy enbyd. Yn Cincinnati, yn nhŷ cyfaill annwyl, bum yn wael iawn am bythefnos yn y gwely.
Dychwelaf i Aberystwyth, ac oblegid rhesymau neilltuol, er syndod i'r genedl, gwneir i ffwrdd â'r Adran Gerddorol (ynghyd â rhai testunau eraill). Er i mi adael safle fwy enillfawr yn America i gymryd y Gadair—am fy oes fel y deallwn—eto ni ddywedaf ac ni ysgrifennaf air, ond y mae'r holl genedl yn synnu. Y mae yn wastad wedi fy nharo i fod llwyddiant cenedlaethol fy nhôn "Aberystwyth, " a gyfansoddwyd tua 1876, ac a enwyd ar ol y lle, yn dod fel cerydd ar y Cyngor am osgoi ei ddyletswyddau tuag at un o ddoniau mwyaf amlwg y genedl, sef cerddoriaeth, a phan nad oedd y testun yn golygu baich ariannol o gwbl. Yr oedd hyd yn oed llwyddiant cerddoriaeth yn achos tramgwydd a chosb.
Rhoddir detholiadau o "Emmanuel," yn cymryd awr o amser, yn y Crystal Palace: llwyddiant arall.
(Gwêl. Rhestr Aberystwyth.)
