V Y Celt a'i Gân.
Yr ydym yn awr â'n hwynebau ar gyfnod newydd yn hanes ein gwrthrych. Anodd dywedyd pa bryd y dechreuodd, gan fod cyfnodau'r ysbryd yn dechreu yn y dwfn, ac yna'n codi i'r wyneb. Ond amlwg yw y deuwn yn awr o gyfnod y ddawn fwy a'r ddysg lai, i gyfnod y ddysg fwy, a'r ddawn—os nad lai—a ymddengys yn llai yng nghanol rhwysg y ddysg. Gan mai dyna natur y cyfnod newydd byddai lawn mor briodol gosod y bennod hon cyn cyfnod yr R.A.M. a'r Mus. Bac., a gosod honno yn bennod arweiniol i'r cyfnod newydd, onibai fod hanes ei fynediad i'r Athrofa Frenhinol yng nghlwm wrth gystadleuaethau ei gyfnod borëol. Heblaw hyn, ni adawodd Parry y cyfnod hwnnw ar ol pan aeth i'r Athrofa, yn unig daeth dan addysg a disgyblaeth a ddygodd ei ddawn gynhenid yn fwy dan ddylanwadau tramor, ac a'i cadwodd felly yn hir.
Gallwn edrych ar ei radd (Mus. Bac.) fel uchter y bu ef yn edrych arno, ac yn ymgyrchu ato am flynyddoedd, ac wedi ei gyrraedd a aeth allan oddiarno ar dir uwch i waith bywyd fel cyfansoddwr—ac yn awr hefyd fel athro. Gallwn ninnau felly ei gymryd fel safbwynt cyfleus i edrych yn ol a blaen oddiarno. Y mae yna dair blynedd ar ddeg er pan ddechreuodd Joseph Parry gymryd at gerddoriaeth o ddifrif (yn ol Watcyn Wyn)—neu er pan ddysgodd ddarllen cerddoriaeth (yn ol Mr. L. J. Roberts). Y mae deng mlynedd er pan enillodd ei wobr gyntaf am gyfansoddi ymdeithgan, ac yn ystod y pum mlynedd dilynol enillodd ugain o brif wobrau mewn cydymgais â cherddorion blaenaf ei wlad. Yn ystod yr amser hwn, a chyn hynny, y mae o bwys i ni gofio iddo fod yn gweithio am tua dwy flynedd ar bymtheg yn y gwaith haearn. Nid oes ond chwe blynedd er pan gafodd fantais i ymroddi'n hollol i astudiaeth gerddorol, ac wele ef yn awr yn Mus. Bac. o Brifysgol Caergrawnt.
Caiff y darllenydd help Mr. Tom Price i bwyntio allan natur ac ystyr y gwahaniaeth rhwng ei wahanol gyfnodau fel awdur cerddorol; ond cyn y gwnelo hynny, bydd yn
