Neidio i'r cynnwys

Tudalen:Cofiant Hwfa Môn.djvu/279

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon
Wikipedia logo Mae erthygl parthed:
Morris Williams (Nicander)
ar Wicipedia





NICANDER.

(GAN HWFA MON.)

Erthygl II.

CYNWYSIAD.

Ymadawiad Nicander o Rydychain i Dreffynon, swydd Gallestr[1]—Ei symudiadau gweinidogaethol—Llinellau ei gymeriad fel dyn—Ei ragoriaethau fel ysgolhaig, a'i allu fel bardd—Ei gymhwysder fel. beirniad, a'i dalent fel pregethwr—Colled a galar y wlad ar ei ol.

GWELWYD llawer bachgen o Gymro tlawd yn myned i Rydychain, a'i feddwl yn llawn pryder; ond gwelwyd ef yn dyfod oddiyno a'i galon yn llamu mewn llawenydd; ac wedi enill iddo ei hun yr anrhydedd o fod yn athraw yn y celfyddydau. Bachgen felly oedd Alun. Taflodd Alun y ffedog groen oddiam dano; camodd dros orddrws gweithdy y crydd, yn y Wyddgrug; cerddodd i Rydychain, a'i feddwl yn llawn o uchelgais; ac yn y flwyddyn 1829, daeth i guradiaeth Treffynon, yn holl urddas ei B.A. Bachgen cyffelyb ydoedd Nicander. Crogodd yntau ei lif ar yr hoel, gadawodd ei fwyell wrth y blocyn, troes allan o weithdy y saer, beiddiodd i Rydychain; ac yn y flwyddyn 1834, daeth yntau oddiyno, yn gwisgo ei deitl, a'i feitr; ac ymsefydlodd yn nghuradiaeth Treffynon, fel olynydd i'r awenber Alun. Tybir mai ar ei ffordd o Rydychain i Dreffynon yr oedd Nicander, pan y cyfansoddodd yr englyn hwn:—

"O dynion bleth gadwyni,—ac oer dawch
Cor Rhydychain ddifri;
Ac o wlad Sais, cludais i,
I gain froydd Gwenfrewi."

Clywsom hen Eglwyswr selog, o ardal Treffynon, yn

  1. Sir y Fflint