meddai, fel un yn fawr ar ei ennill :-"Mae Gwynfe oddi tanom, Llanddeusant ar y dde, Pont-ar-lleche a Llangadog o'n blaen, Dyffryn Tywi draw draw, a Mynydd Llansadwrn, a bryniau eraill, yr ochr hwnt iddo, a'r cyfan yn y golwg oddiar Ben Rhiw Wen."
Dacw un o'r afonydd arian i'r golwg-" Sawdde," a rhaid i'r Bardd gael ei galw yn Ferch y Llyn." "Merch Llyn y Fan Fach yw'r Sawdde," meddai, "ac mae hi wedi suddo'n ddyfnach yn y graig nag un afon a welais i erioed. Tybed mai 'Y Sawdd Wy' yw ei henw iawn? Y mae hi wedi hollti a rhigoli'r graig, ac wedi torri pyllau dyfnion, anferth, pan yw'r graig ystyfnig yn ceisio ei rhwystro, ac y mae rhaeadr yn rhuo ymhob pwll, hyd y dydd hwn, a'r pysgod glanaf yn y wlad yn neidio o bwll i bwll, dros raeadr a rhacadr, ar eu ffordd tua 'Llyn y Fan.'
Sut bynnag yr aeth "coesau newyddion " y llencyn a well- asai" o'r dwymyn " âg ef i Landdeusant, dyma ddigon i brofi i'r Bardd ddod adref i'w fyd. Nid oedd dlysni, hedd, na rhamant heb ei gyfarch. Ni chai natur mewn unrhyw wedd arni, siarad yn ofer âg ef.
Yr oedd hen enwau cyfrin, tlysion y cylch, yno i ddywedyd llawer Mynydd Amanw," "Y Llwyn Moch," Twyn Moch,' Cwmtwrch," "Ffrydiau Twrch,' "Cwm Gwŷs," Cwmecel," "Bocelecel," Y Llwchwr," Llwch Ewin," Twyn y Rhosfa," "Twyn Glâs Bach,' Nantyfyta,' Bryn- iau'r Hyddion," "Gwely Arthur," Gwely Arthur," "Y Garreg Lwyd," Garreg Fraith," "Bryniau Gleision," "Pen yr Helyg," Banwen," etc. Mae bydoedd hen a diweddar yn yr enwau hyn, ac aeth Watcyn Wyn i mewn iddynt, a hwythau i mewn iddo yntau. Y Dyma'i waddol ef, ei fyd; a'i allu i guro'n wylaidd wrth ei ddôr, a cherdded i mewn gyda cham gweddus, a'i gwnaeth yn addurn cenedl. Mor fyw oedd apêl ei fyd ato! Fel hyn y canodd i ran o hono:—
Y mae Cymru a'i mynyddoedd
Yn cysgodi mil o gymoedd,
Ond nid oes drwy'r wlad yn unman
Un cwm imi fel Cwmaman.
