Tudalen:Cofiant am y Parch Richard Humphreys.djvu/85

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

Y mae amryw englynion campus, debygwn i, ar ei ol, y rhai a gyfansoddodd pan y teimlai ei fod yn agoshau i'w fedd. Y mae un o honynt fel y canlyn:

"A gym'rais, a gefais, a ga—a'r eiddo
A roddais i'r t'lota;
Ond o'r swm a adewais yma,
Ni chym'rais, ni chefais, ni cha'

Yr oedd yn gydwybodol yn nefnyddiad ei dalent; ni chanai er dial ar neb, oddieithr un tro pan oedd rhywun wedi tori y clawdd gwrysg oedd ganddo am ei faes rhŷg du—rhŷg du oedd prif lafur y ffarmwr yn y dyddiau hyny—ac ebai'r bardd,

"Miaren neu ddraenen ddrwg,
O dan ei ael a dyno ei olwg."

Yr oedd yn ddiweddar faingc yn Eglwys Llanddwywe yn perthyn i Hendre Fechan o waith ei ddwylaw ef ei hun. Dymunai William Phillp yn un o'i englynion gael ei gladdu yn mynwent Llanddwywe, ac i'w lwch

——"gael llonydd
Hyd ddydd y farn, a da iawn fydd."

Ond rhy brin y gwnaed hyny âg ef; clywsom ddarfod agor ei fedd, er mwyn cael cyfleusdra i gladdu rhyw un ynddo.

Y mae amryw draddodiadau am Edmwnd Prys, ond ni chaf grybwyll ond un o honynt, i ddangos, er nad ydoedd mor ofalus ag y dylasai fod i rodio yn ddiesgeulus, eto ei fod yn ddigon medrus i ddianc o'r fagl wedi ei ddal. Pan oedd yn gwasanaethu Eglwys Maentwrog, yr oedd chwedlau annymunol yn cael eu lledaenu yn ei gylch; ac yr oedd yn mysg ei blwyfolion un hen Lanwr selog, penderfynol iawn yn ei ffordd, ac yr oedd yn gryn wrthwynebwr i'r archddiacon; ond ni ddywed traddodiad pa un ai o herwydd y chwedlau a daenid yn ei gylch, ai ynte o herwydd rhywbeth arall; modd bynag, penderfynodd gymeryd mantais ar y chwedlau hyn, i roddi achwyniad yn ei erbyn mewn llys Eglwysig. Pan ddeallodd yr archddiacon hyny, teimlodd fod ei amser yntau wedi dyfod, a chyfansoddodd bregeth y Sabbath ar eiriau y goruchwyliwr annghyfiawn:—"Mi a wn beth a wnaf, fel pan y'm bwrier allan o'r oruchwyliaeth," &c.; ac wedi traethu rhyw gymaint ar y testyn, trodd i edrych ar yr hen ŵr, yr hwn a eisteddai yn lled agos i'r pulpud (nid oedd ei elyniaeth at yr offeiriad yn ei rwystro i'r Eglwys), a dywedodd amrywiol weithiau, gan bwysleisio yn ddifrifol, a chyfeirio ato, "Mi a wn beth a wnaf." "Mi a wn beth a wnaf." "Mi a wn beth a wnaf." Aeth y goruchwyliwr annghyfiawn a'r bregeth ar unwaith o feddwl yr hen ŵr, a llanwyd y lle gan yr ymryson oedd rhyngddo ef â'r offeiriad, yr oedd ei holl natur ar unwaith yn fflam o nwydau drwg, ac atebodd y pregethwr yn uchel," Beth a wnei di yr hen—— a gwneyd dy waetha?" Erbyn hyn yr oedd yr archddiacon yn ddiogel, a'r hen ŵr yn y fagl. Yr oedd y bregeth wedi ateb ei dyben.