Hughes, yr hwn sydd yn awr yn gweinidogaethu mewn undeb â'r Eglwys Sefydledig yn Lancashire.
Daeth y Parch. W. Jones, y gweinidog presenol, yma Gorphenaf, 1826. Dechreuodd ei weinidogaeth yn yr hen gapel, ond yr oedd tir wedi ei gael ar lease am 99 o flynyddau, a gosodwyd sylfaen y capel newydd yn Awst, yr un flwyddyn. Caniataodd Rhagluniaeth ddaionus bob rhwyddineb i ddwyn yr adeilad i ben, a symudodd y gynulleidfa i'r capel newydd y Sabbath cyn y Sulgwyn, 1827. Darllenwyd rhan briodol i'r achlysur o'r gair sanctaidd, a rhoddwyd mawl i Dduw am ei ddaioni, a gweddiwyd yn daer am i'r Arglwydd roddi ei bresenoldeb grasol yn yr addoldy newydd. Pregethodd y gweinidog oddi wrth 2 Chron. vi. 41, 42. Casglwyd cynulleidfa deilwng o'r tŷ prydferth a chyfleus, a chwaneg wyd rhai canoedd trwy lwyddiant graddol at yr eglwys. Profwyd dylanwad dau adfywiad gwerthfawr yma, un yn 1839-40, a'r llall yn 1859-60; yn mha rai yr ychwanegwyd llawer o bobl i'r Arglwydd. Y mae rhai o ffrwyth yr adfywiad cyntaf yn parhau hyd y dydd hwn, a hyderwn yn gryf y bydd yr ail-ymweliad yn ffrwythloni yn gyffelyb. Helaethwyd yr addoldy yn y flwyddyn 1861. Bu y draul tua £1000. Ei faintioli presenol ydyw 54 o droedfeddi wrth 42, ac oriel (gallery) helaeth a phrydferth o'i amgylch. Mae y gweinidog presenol wedi bod yn llafurio yn ffyddlon a llwyddianus yma am y tymor hirfaith o 36 o flynyddau. Mae yn gysur iddo feddwl na bu ei lafur yn ofer yn yr Arglwydd. Codwyd amryw o bregethwyr yn yr eglwys hon yn ystod gweinidogaeth Mr. Jones, sef, y Parch. W. Parry, Colwyn; y Parch. E. Evans, Pen y groes; y Parch. J. Hughes, Gwernllwyn, Dowlais; a Mr. E. Jones, yr hwn sydd yn ddefnyddiol gartref, ac yn y cylchoedd cyfagos. Mae yr olwg eto ar yr eglwys yn dra gobeithiol gyda golwg ar dduwioldeb a doniau ei phobl ieuainc. Bu yma gynt luaws o hen frodyr a chwiorydd ffyddlon gyda'r achos, y rhai nid ydynt i'w gweled na 'u clywed ar y ddaear, ond credir eu bod yn canu yn beraidd mewn gwlad well. Megis, W. Parry, J. Owen, J. Pritchard, O. Jones, G. Owen, T. Pritchard, R. Owen, E. Jones (tad yr un presenol), G. Williams, a ddaeth yma o Nefyn, yn nghyda llaweroedd eraill a fuont yn ffyddlon hyd angau. Yr oedd yr addoldy blaenorol, yn nghyda thŷ ac ysgoldy bychan a berthynant iddo, wedi dyfod bron yn ddiddyled, er iddynt gostio tuag £800; a buasent yn hollol felly, oni buasai y draul yr aed iddi rai blynyddau yn ol i'w hadgyweirio.
