yn anfantais iddo ychwaith: a clan ochelyd cwmniaeth ei wawdwyr direidus, ymroddes i ddilyn ei efrydiaeth gyda diwydrwydd anghyffredin, fel y daeth efe yn leistr trwyadl ar gynnwys a chymaniaeth y Saesneg yn dra buan: ae yr oedd nifer y llyfrau a ddarllenodd efe yn ystod y pelair blynedd cyntaf hyn o'i arbosiad yn y Coleg, bron yn annghredadwy: yn enwedig pan ystyriom nad rhedeg drwyddynt yn arwynebol a wnelai efe; ond llwyr feistroli eu holl gynnwys. Mae yn wir y rhaid i ni adlef ei fod ef yn feddiannol ar fanteision anarferol i hyny, yn un peti, am nad oedd raid iddo ef er ei iechyd, am fwy na thair awr o'r pedair ar hugain at gùng. Yr hyn sydd yn byrhau oes dyn yn ddirfawr ydyw cŵng; yr hwn, fel trethwr haerllug sydd yn eymeryd yn agos i haner ein hamser oddi arnom yn doll a theyrnged: ond, ni thalai y gwr ieuanc dan sylw, namyn treth yagaſn jawn, i'r peu publican hwn o eiddo Anían; a chadwai gymaint o amser ar dreigl yn ei wasanaeth ar hyd ei oes, fel y gellir dweyd iddo fyw eyhyd ddwy waith a'r cyffredin o'i gyd-ddynion. Acheblaw hyny, yr oedd efe yn nodedig am ci allu i gofio unrhyw beth a ddarllenai, fel y byddai ganddo yn gyflawn at ei wasanaeth arunrhywachlysur drachefn: ac yn fuan edrychid arno fel ysgolor oedd ar y brif ffordd i enwogrwydd a dyrchafiad yn ei Goleg. Efe a gyrehai yn fynych i gynulleidfa yr Annghyd- ffurfwr enwog William l'erkins yn y blyneddoedd hyn, ac er y gwyddai fod y cyfryw ymddygiad o'i eiddo, megye mng yn ffroenau yr Uchel eglwyswyr, ac yn peri i lawer o urddasolion y Coleg gilwgu arno, yr oedd efe, er ei ienenged, mor hoff o Ddwyfydd- iaeth gref a chlaer y Meistr hwnw yn lsrael, fel y parhaodd efe yn wrandawr cyson arno hyd farwol- aeth yr hen Dduwinydd galluog, yr hyn a gymerodd le yn y flwyddyn 1602. Tua diwedd teyrnasiad y frenines Elizabeth. y graddiwyd Mr. Williams yn Wyryf yn y Celfydd- ydau; ac yn mlen tua mis ar ol hyny, efe a ethol- wyd yn Gymrawd o Goleg Sant Ioan. Wedi y dyrchafiad yma, yn lle ymollwng i dreulio y tair blynedd a feddai cyn y gallai gymeryd ei râdd o Athraw yn y Celfyddydau, mewn segurdod a diofal- weh, fel y gwna llawer o wfr ienaine dan amgylch- iadau cyffelyb, efe a gyssegrodd ei holl amser i gyfoethogi ei feddwl & gwybodaeth fuddiol; gan ym- roddi i ddarllen yr Awdwyr gorcu, gwrando y Pre- gethwyr a'r Darlithwyr gorcu, a chyfeillachu a'r cymdeithion gorau; ac er ieuenged ydoedd, cyflawnai ddyledswyddau ei sefyllfa fel Cymrawd o'r Coleg, mor fedrus, fel yr oedd pawb a fwynhücut y cyfle i'w wrando, yn synu, ac yn rhagfynegu yn cofn, foll dyrchafiadau llawer uwch eto yn ei aros, na dim a allai Coleg St. Ioan ci roddi iddo. Yn y cyfnod yma, efe a ymroddodd i berffeithio ei adnabyddiaeth o'r Groeg a'r Hebraeg, dan gyfar- wyddyd yr Athrawon Downes a Lively; a Mesuron- iaeth, dan Mr. Edward Briggs; ne ustudiai Ddwyf. yddiaeth dan gyfarwyddyd Dr. Overal, am yr hwn y siaradai yn wastadol gyda pharcli mawr, fel yr Athraw Duwinyddol galluoccaf a adnabu efe erioed. Ac yn y tymbor yma hefyd, efe a lafuriodd i ym- gydnabod a'r Ffrancucg, er ei alluogi i ddefnyddio yr Awdwyr goreu yn yr iaith hono. Heblaw hyny, neillduai ambell awr i efrydu Cerddoriaeth; ac mewn gair, gellid dywedyd fod y tair blynedd yma yn un cyfnod didor o lafur caled, er cyfoethogi ei feddwl. Tua'r adeg yma, symudwyd ei Noddwr, Dr. Fychan, o esgobaeth Caerlleon, i esgobaeth Llundain, a thros y tair blynedd y cafodd y gwr du fyw wedi ei ddyr- chafiad, efe a anfonai am ei gâr ieuane o Gaergrawnt i dreulio ychydig wythnosau bob blwyddyn, yn ei Ifs ef yn Fulham, fel y gallai yingydnabod mwy ag arferion y brif ddinas, a chael mantais i ddyfod i sylw endefigion y deyrnas. Ar yr achlysuron yma y daeth cte i gydnabyddiaeth â John, Arglwydd Lum- ley, chwaer yr hwn a ymbriodasai a'r Henafiaethydd enwog, Wuphrey Llwyd, Ysw., o Fox Ilall, ger Dinbach. Yr oedd Arglwydd Lumley yn wr tra dysgedig ei hunau, ac yn feddiannol ar un o'r llyfrgelloedd gwerthfawrocaf yn y Deyrnas, yr hon a gasglesid trwy lafur y dywededig Wmphrey Llwyd. Y pen- defig hwn a hoffai ein Hefrydydd ieuane yn fawr; ae a roddai idlo amryw lyfrau gwerthfawr, rhai o honynt yn gyflyfrau argrafledig, a rhai yn gyn- nwysedig o hen gyfyagrifau prinion; o'r rhai yr oedd efe yn falch dros beu: ae heblaw hyny, eyfranai ei Noddwr pendefigaidd gryn lawer o'i aur iddo o bryd i bryd, fel na's byddai ei logell yn ysgafu tra yn y Coleg. Yn y flwyddyn 1605, efe a raddiwyd yn Athraw yn y Celfyddydau; ac ar yr achlysur hwuw, ele a wnaeth wledd fawr i'w gyfeillion, fel pe buasai ei briodas-wledd. Ond, wedi cymeryd y rådd yma eto, yr oedd efe mor bell o laesu dwylaw yn ei lafur llenyddol, fel ei hychwanegai yn lytrach, gan ym. roddi i ddarllen gweithiau y Tadau, a'r Ysgolwyr (Schoolmen), ac astudiai Hanesyddiaeth Eglwysig gyda manyirwydd neillduol; ac, fel na byddai i'r naill efrydiaeth rwystro y llall, efe a'u cymerai i fynu bub yn ail fis; a pharhaodd i ddilyn y drefn hono o efrydu, dros oddeutu tair blynedd ar ddeg. sef hyd oni luddiwyd ef gan ei drafferthion gwleid- yddol; a thrwy y llafur dybryd yma. efe a ddaeth yn un o'r rhai mwyafeyfarwydd yn holl gyleh Hanes- yddiaeth eglwysig, a llenoriaeth greſyddol. Ei gynnydd anarferol mewn gwyliodaeth a dawn, a harodd idlo gael ci gyfrif yn deilwng, pan yn wr ieuanc pump ar hugain oed, i'w ymddiried i gyf- lawni negeseuon pwysig ar ran ei (toleg; trwy yr hyn ei dygwyd i sylw Iarll Salisbury, Cangellwr y brif ysgol, a'r Archesgob Baneroft, Bafr yr hwn a ennillodd efc mor fawr ar ei amuryfal gyfymweliadau Ag ef, fel yr anfonodl efe a dano, ddwy flynedd cyn ei raddio yn Wyryf Dwyfyddliaeth, i'w ddyrchafu yn Archddiacon Ceredigion, yr hyn a roddai inddo hawl i eistedd yn y Gymanfa Eglwysig, (Convoca- tion.) Anfonwyd ef belyd yn Gembadwr dros ei Goleg ar ryw achios pwysig at yr Arglwydd Gang- ellwr Egerton, ac at cei fawrhydi y Brenin, a chyf. lawnodd ei negeseuon ar yr achlysuron hyn yn y fath fodd, ag i enill ymddiried eyflawn y rhai a gyn- nrychiolai, a theb da yr Arglwydd Gangellwr a'r Brenin am dano. Efe a gafodd ei ordeinio yn offeiriad, pan yn 27ain mlwydd oed, a chymerth fywiolaeth fechan o'r enw Fakenhamn, yn awydd Nor- folk, yr hon nid oedd yn rly bell o Gaergrawnt, i allu o hono farchogaeth yno i gyflawni y gwasanaeth yn rheolaidd; a gallasai cymaint a hyny o ymar- feriad corfforol fod yn dra gwasanaethgar i'w iechyd, heb ddrygu ei efrydiaeth. Nid oedd y lle yma namyn Ficeriaeth dlawd, a diau na buasai gwr ieuanc o alluoedd a chyfrifoldeb Mr. Williams yn ei cheisio cr mwyn byny o elw a ddeiliai oddiwrthi; ond yn hytrach or mwyn y cyfleusdra i geisio gwneydo esgobaeth Caerlleon, i esgobaeth Llundain, a thros y tair blynedd y cafodd y gwr du fyw wedi ei ddyr- chafiad, efe a anfonai am ei gâr ieuane o Gaergrawnt i dreulio ychydig wythnosau bob blwyddyn, yn ei Ifs ef yn Fulham, fel y gallai yingydnabod mwy ag arferion y brif ddinas, a chael mantais i ddyfod i sylw endefigion y deyrnas. Ar yr achlysuron yma y daeth cte i gydnabyddiaeth â John, Arglwydd Lum- ley, chwaer yr hwn a ymbriodasai a'r Henafiaethydd enwog, Wuphrey Llwyd, Ysw., o Fox Ilall, ger Dinbach. Yr oedd Arglwydd Lumley yn wr tra dysgedig ei hunau, ac yn feddiannol ar un o'r llyfrgelloedd gwerthfawrocaf yn y Deyrnas, yr hon a gasglesid trwy lafur y dywededig Wmphrey Llwyd. Y pen- defig hwn a hoffai ein Hefrydydd ieuane yn fawr; ae a roddai idlo amryw lyfrau gwerthfawr, rhai o honynt yn gyflyfrau argrafledig, a rhai yn gyn- nwysedig o hen gyfyagrifau prinion; o'r rhai yr oedd efe yn falch dros beu: ae heblaw hyny, eyfranai ei Noddwr pendefigaidd gryn lawer o'i aur iddo o bryd i bryd, fel na's byddai ei logell yn ysgafu tra yn y Coleg. Yn y flwyddyn 1605, efe a raddiwyd yn Athraw yn y Celfyddydau; ac ar yr achlysur hwuw, ele a wnaeth wledd fawr i'w gyfeillion, fel pe buasai ei briodas-wledd. Ond, wedi cymeryd y rådd yma eto, yr oedd efe mor bell o laesu dwylaw yn ei lafur llenyddol, fel ei hychwanegai yn lytrach, gan ym. roddi i ddarllen gweithiau y Tadau, a'r Ysgolwyr (Schoolmen), ac astudiai Hanesyddiaeth Eglwysig gyda manyirwydd neillduol; ac, fel na byddai i'r naill efrydiaeth rwystro y llall, efe a'u cymerai i fynu bub yn ail fis; a pharhaodd i ddilyn y drefn hono o efrydu, dros oddeutu tair blynedd ar ddeg. sef hyd oni luddiwyd ef gan ei drafferthion gwleid- yddol; a thrwy y llafur dybryd yma. efe a ddaeth yn un o'r rhai mwyafeyfarwydd yn holl gyleh Hanes- yddiaeth eglwysig, a llenoriaeth greſyddol. Ei gynnydd anarferol mewn gwyliodaeth a dawn, a harodd idlo gael ci gyfrif yn deilwng, pan yn wr ieuanc pump ar hugain oed, i'w ymddiried i gyf- lawni negeseuon pwysig ar ran ei (toleg; trwy yr hyn ei dygwyd i sylw Iarll Salisbury, Cangellwr y brif ysgol, a'r Archesgob Baneroft, Bafr yr hwn a ennillodd efc mor fawr ar ei amuryfal gyfymweliadau Ag ef, fel yr anfonodl efe a dano, ddwy flynedd cyn ei raddio yn Wyryf Dwyfyddliaeth, i'w ddyrchafu yn Archddiacon Ceredigion, yr hyn a roddai inddo hawl i eistedd yn y Gymanfa Eglwysig, (Convoca- tion.) Anfonwyd ef belyd yn Gembadwr dros ei Goleg ar ryw achios pwysig at yr Arglwydd Gang- ellwr Egerton, ac at cei fawrhydi y Brenin, a chyf. lawnodd ei negeseuon ar yr achlysuron hyn yn y fath fodd, ag i enill ymddiried eyflawn y rhai a gyn- nrychiolai, a theb da yr Arglwydd Gangellwr a'r Brenin am dano. Efe a gafodd ei ordeinio yn offeiriad, pan yn 27ain mlwydd oed, a chymerth fywiolaeth fechan o'r enw Fakenhamn, yn awydd Nor- folk, yr hon nid oedd yn rly bell o Gaergrawnt, i allu o hono farchogaeth yno i gyflawni y gwasanaeth yn rheolaidd; a gallasai cymaint a hyny o ymar- feriad corfforol fod yn dra gwasanaethgar i'w iechyd, heb ddrygu ei efrydiaeth. Nid oedd y lle yma namyn Ficeriaeth dlawd, a diau na buasai gwr ieuanc o alluoedd a chyfrifoldeb Mr. Williams yn ei cheisio cr mwyn byny o elw a ddeiliai oddiwrthi; ond yn hytrach or mwyn y cyfleusdra i geisio gwneyd o esgobaeth Caerlleon, i esgobaeth Llundain, a thros y tair blynedd y cafodd y gwr du fyw wedi ei ddyr- chafiad, efe a anfonai am ei gâr ieuane o Gaergrawnt i dreulio ychydig wythnosau bob blwyddyn, yn ei Ifs ef yn Fulham, fel y gallai yingydnabod mwy ag arferion y brif ddinas, a chael mantais i ddyfod i sylw endefigion y deyrnas. Ar yr achlysuron yma y daeth cte i gydnabyddiaeth â John, Arglwydd Lum- ley, chwaer yr hwn a ymbriodasai a'r Henafiaethydd enwog, Wuphrey Llwyd, Ysw., o Fox Ilall, ger Dinbach. Yr oedd Arglwydd Lumley yn wr tra dysgedig ei hunau, ac yn feddiannol ar un o'r llyfrgelloedd gwerthfawrocaf yn y Deyrnas, yr hon a gasglesid trwy lafur y dywededig Wmphrey Llwyd. Y pen- defig hwn a hoffai ein Hefrydydd ieuane yn fawr; ae a roddai idlo amryw lyfrau gwerthfawr, rhai o honynt yn gyflyfrau argrafledig, a rhai yn gyn- nwysedig o hen gyfyagrifau prinion; o'r rhai yr oedd efe yn falch dros beu: ae heblaw hyny, eyfranai ei Noddwr pendefigaidd gryn lawer o'i aur iddo o bryd i bryd, fel na's byddai ei logell yn ysgafu tra yn y Coleg. Yn y flwyddyn 1605, efe a raddiwyd yn Athraw yn y Celfyddydau; ac ar yr achlysur hwuw, ele a wnaeth wledd fawr i'w gyfeillion, fel pe buasai ei briodas-wledd. Ond, wedi cymeryd y rådd yma eto, yr oedd efe mor bell o laesu dwylaw yn ei lafur llenyddol, fel ei hychwanegai yn lytrach, gan ym. roddi i ddarllen gweithiau y Tadau, a'r Ysgolwyr (Schoolmen), ac astudiai Hanesyddiaeth Eglwysig gyda manyirwydd neillduol; ac, fel na byddai i'r naill efrydiaeth rwystro y llall, efe a'u cymerai i fynu bub yn ail fis; a pharhaodd i ddilyn y drefn hono o efrydu, dros oddeutu tair blynedd ar ddeg. sef hyd oni luddiwyd ef gan ei drafferthion gwleid- yddol; a thrwy y llafur dybryd yma. efe a ddaeth yn un o'r rhai mwyafeyfarwydd yn holl gyleh Hanes- yddiaeth eglwysig, a llenoriaeth greſyddol. Ei gynnydd anarferol mewn gwyliodaeth a dawn, a harodd idlo gael ci gyfrif yn deilwng, pan yn wr ieuanc pump ar hugain oed, i'w ymddiried i gyf- lawni negeseuon pwysig ar ran ei (toleg; trwy yr hyn ei dygwyd i sylw Iarll Salisbury, Cangellwr y brif ysgol, a'r Archesgob Baneroft, Bafr yr hwn a ennillodd efc mor fawr ar ei amuryfal gyfymweliadau Ag ef, fel yr anfonodl efe a dano, ddwy flynedd cyn ei raddio yn Wyryf Dwyfyddliaeth, i'w ddyrchafu yn Archddiacon Ceredigion, yr hyn a roddai inddo hawl i eistedd yn y Gymanfa Eglwysig, (Convoca- tion.) Anfonwyd ef belyd yn Gembadwr dros ei Goleg ar ryw achios pwysig at yr Arglwydd Gang- ellwr Egerton, ac at cei fawrhydi y Brenin, a chyf. lawnodd ei negeseuon ar yr achlysuron hyn yn y fath fodd, ag i enill ymddiried eyflawn y rhai a gyn- nrychiolai, a theb da yr Arglwydd Gangellwr a'r Brenin am dano. Efe a gafodd ei ordeinio yn offeiriad, pan yn 27ain mlwydd oed, a chymerth fywiolaeth fechan o'r enw Fakenhamn, yn awydd Nor- folk, yr hon nid oedd yn rly bell o Gaergrawnt, i allu o hono farchogaeth yno i gyflawni y gwasanaeth yn rheolaidd; a gallasai cymaint a hyny o ymar- feriad corfforol fod yn dra gwasanaethgar i'w iechyd, heb ddrygu ei efrydiaeth. Nid oedd y lle yma namyn Ficeriaeth dlawd, a diau na buasai gwr ieuanc o alluoedd a chyfrifoldeb Mr. Williams yn ei cheisio cr mwyn byny o elw a ddeiliai oddiwrthi; ond yn hytrach or mwyn y cyfleusdra i geisio gwneyd
