“
|
- Ni lwydd a wneir mewn hoced;
- Gwaethaf 'stor oll o'r merched.
|
”
|
“
|
- Eiry Mynydd, mae'n hysbys
- Gnawd edifeirwch o frys;
- Drwg fydd lleferydd ffawtus;
- Anodd cydfod eiddigus;
- Ni fawr gwsg un gofalus;
- Mawr gwenwyn y gwenieithus;
- Pell amcan y deallua;
- Ffola dyn y cenfigenus.
|
”
|
“
|
- Eiry Mynydd, llydan môr,
- Goreu ar Hen ei gynghor;
- Dyro i'th well ei ragor;
- Gwell celfyddyd na thrysor;
- Ffol nwyfus, hawdd ei hepcor;
- Un fath a llong ar gefnfor,
- Heb raff, heb hwyl, heb angor,
- Ydyw'r Ieuanc heb gynghor.
|
”
|
[Llywarch Hen, awdwr y gerdd uchod, oedd dywysog yn mhlith y Prydeiniaid Gogleddol; eithr y llwyth hwnw yn cael ei orchfygu gan y Saeson, Llywarch a enciliodd i Gymru, ac a wladychodd ar lan Llyn Tegid. Yn yr ardal hono drachefn bu brwydrau creulon rhyngddo â chyd- wladwyr Hengist mewn lle a elwir hyd y dydd hwn Rhiw-waedog. Yr oedd iddo bedwar ar hugain o feibion, a 'chollodd yr oll ohonynt yn y rhyfeloedd hyn. Cyfansoddodd farwnad iddynt, yn mha un y sylwai yn effeithiol ar amgylchiadau eu marwolaeth a manau eu bedd. Enw ei fab hynaf oedd Gwên, ac ymddengys mai hwn oedd anwylyd enaid ei dad. Lladdwyd Gwên a'i farch mewn brwydr; ac yn mhen hir amser ar ol hyny, dodwyd penglog yr olaf yn lle careg mewn sarn ar afon yn agos i'r lle y lladdesid ef. Llywarch ar dramwy a ddamweiniodd ddyfod heibio i'r sarn hono, a'i was a ddangoses y penglog iddo gan fynegi ei helynt. Yna y dywedodd Llywarch: —
“
|
- MI a welais ddydd i'r march,
- Ffriw[1]* hydd, taflydd tywarch,
- Na sangai neb ar ei ên
- Pan oedd tan Gwên ab Llywarch.
|
”
|
Blodeuai tua'r flwyddyn 590; a dywedir ei fod yn 150 oed pan fu farw, am hyny y gelwid ef yn Llywarch Hen.
Nid yw'r geiriau "Eiry Mynydd," neu eira mynydd, ond hoel i hongian arni y gwirebau ffraethbert.]
- ↑ wyneb