Tudalen:David Williams y Piwritan.djvu/15

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

Yn uwch i fyny'r allt dyma eglwys Boduan yn adeilad prydferth ar y cynllun ;Groegaidd. Codwyd hi, meddir, yn y flwyddyn 1765, ar draul Catherine ac Elizabeth Wyn. A ni yn myned ymlaen pery'r "wig enfawr " i'n cysgodi "a'i gwisg ddeilios hyd lawr." Y mae'r awel braf yn iachusol a'r rhedyn gwyrddlas sy'n gwarchod ymyl y ffordd yn hudolus a swynol.

Wedi myned ohonom dros gefnen goediog Boduan cawn y ffordd yn fuan yn troelli i gyfeiriad Nefyn a glan y môr. I lygad ymwelydd nid ymddengys Nefyn ond pentref go barchus, ond gorau po gyntaf iddo ddeall ei fod mewn tref, a thref ac iddi hanes mawr yn cerdded ymhell iawn yn ol. Gellir dwyn ar gof i'r dyn ar sgawt fod Nefyn yn "fwrdeisdref rydd " er y drydedd ganrif ar ddeg, ac eithaf peth a fyddai dywedyd ddarfod i Iorwerth y Cyntaf gynnal yn Nefyn loddest fawr ei fuddugoliaeth pryd yr ymgynhullodd pendefigion o Loegr, a hyd yn oed o wledydd tramor, i'r rhialtwch. Y mae Nefyn ar gwr y forgilfach wrth odre'r Eifi yn fangre deg a hyfryd.

A welwch chwi'r trwyn acw o dir sy'n ymestyn i'r môr tua dwy filltir i gyfeiriad y gogledd orllewin ? Dacw Borthdinllaen, ac y mae i'r llecyn yna hanes. Dyna'r lle a "fygythiodd" fwy nag unwaith yn ystod y ganrif o'r blaen ddyfod yn borthladd prysur, ac yn llwybr trafnidiaeth ag Iwerddon. Disgwylid yn awchus am weled ardaloedd tawel Llŷn yn dyfod yn gyniweirfa pobloedd.

Siomedig fu'r disgwyl a'r darogan. Fe ddeffrodd pendefigion dyfal Môn, a thrwy eu dylanwad hwy yn bennaf, i bentir Caergybi y cyfeiriodd y ffordd bôst a'r ffordd haearn. Bu peth breuddwydio a chynllunio ar ol hynny, ond aros a wnaeth Porthdinllaen mewn llonyddwch.