Erbyn dyfod i'r flwyddyn 1876, mae Brynhenllysg, Sarn- fân, a'r Dorwen, wedi eu hychwanegu at yr uchod.
Dechreuid yr ysgol drwy ganu, darllen, canu a gweddïo, yna rhennid yn bedwar neu bump dosbarth: dosbarth yr hen bobl, dosbarth gwŷr ieuainc cryfion, dosbarth rhai llai, a dosbarth plant.
Yn y ddau ddosbarth olaf y cofiaf fi fy hun-yn myned i'r room bach' fel rheol, ac yn eistedd ar erchwyn gwely, gan ddarllen, a cheisio ateb cwestiynau, a chwerthin am ryw ddireidi.
Ar y diwedd byddai'r dosbarthiadau yn dod ynghyd i'r gegin i "gwpla'r ysgol ", a byddai rhywun yn adrodd pennod neu salm a ddysgesid yn ystod yr wythnos. Yr oedd cof rhyfedd gan Charles, Llwynmoch. Cofiaf ef yn adrodd y Salm fawr bob gair, ar ddiwedd yr ysgol.
Dyma'r adeg y dechreuais innau ddysgu'r Beibl ar fy nghof. Adroddais lu o'r Salmau, a darnau o'r Efengylau yn yr ysgol hon. Yn hon, ac ar yr aelwyd y dysgais ddarllen Cymraeg, ac y dechreuais deimlo diddordeb mewn pethau crefyddol. Diwrnod go fawr oedd y diwrnod yr euthum i Ystalyfera i brynu Testament i mi fy hun,-Testament bychan bach, a'r 'coteshion' ynddo, ynghyd â rhai cyfeiriadau daearyddol ac ychydig nodiadau eglurhaol. Mor swynol oedd gwybod sawl Mair a sawl Ioan oedd yn y Testament Newydd ; a pha faint o ffordd oedd o Jerusalem i Jerico; a maint môr Galilea, a'r gwahanol enwau arno. Y pethau hyn a'u cyffelyb a ddysgid yn bennaf i'r plant yn yr ysgol syml honno, a buont yn foddion i agor llawer meddwl. Byddai dosbarth yr hen bobl yn dadlau ar bynciau diwinyddol, wrth gwrs. yr ysgol hon y cyfeiriwyd fy meddwl gyntaf at fy nyletswydd i ymaelodi yn yr Eglwys. Cynhelid yr ysgol y Sul hwnnw yn Brynhenllysg. 'Newyrth Jonah, Bryn- henllysg oedd athro'r bechgyn y Sul hwnnw. Dywedodd ar y diwedd wrthyf, ei bod yn bryd i mi feddwl am ddod yn aelod. Cyffyrddodd y peth â'm calon yn ddwfn. Bum
