Mae'n debyg y cyfeirir yma at Ynys Llanddwyn fel yr oedd yn lle cysegredig gynt. Byddai y penrhyn lle y mae gweddillion yr hen eglwys i'w gweled, weithiau yn ynys ac weithiau yn orynys yn ol mympwy y gwynt, y môr, a'r tywod. Gwnaed argae yn ddiweddar i gysylltu 'r lle a'r Gwning-gaer Fawr, fel y mae yno "Wddw" sefydlog fel tramwyfa. Deiliaid y lle ydynt ymddiriedolwyr Porthladd Caernarfon, y rhai a gadwant bedwar o ddynion yma fel gwylwyr y Goleudŷ, ac fel rhan o ddwylaw y bywydfad. Cyn sefydlu y darpariaethau hyn byddai llong-ddrylliadau lawer ar y gororau hyn yn flynyddol. Tua phum mlynedd a deugain yn ol cipiwyd W. Owen, Gallt y Rhedyn, o'r bywyd-fad tra yr oeddys yn ceisio cyrraedd llong mewn perygl ar un o'r banciau. Yn 1863 collodd Evan Prichard, Cerrig y beitio ger Dwyran, a'i fab John eu bywydau wrth geisio myned i'r Ynys mewn trol pan oedd y llanw yn rhyferthwy gorwyllt yn ysgubo trwy'r Gwddw ac yn torri y cymundeb rhwng yr Ynys a'r lan. A thua deunaw mlynedd yn ol suddodd cwch y gwylwyr a boddodd tri o honynt, ynghyda dau fachgen bychan, ar unwaith. Robert Robers, Dywades, John Jones, Cerrig Mawr' a'i fabmaeth, oedd tri o honynt. Gwyliwr nad ydwyf yn gwybod ei enw, a'i fachgen oedd y ddau arall.
Ymwelir a Llanddwyn bob Haf gan lawer a bleserwyr. Nis gellir mwynhau difyrrwch, awyr iach, a golygfeydd prydferth, yn well mewn un man nag yn yr Ynys dawel hon. Yr wyf yn cofio rhai o'r hen wylwyr megis John Jones, a'i fab William Jones, Griffith Griffiths, a Hugh Jones. Y gwylwyr presennol ydynt Thomas Williams, llywydd y bywydfäd, Richard Hughes, William Jones, a Henry Jones. Y maent yn ddynion parod i bob dyledswydd, a rhai ewyllysgar i groesawu ymwelwyr.
Melin y Ffrwd: Sonir mewn hen lyfrau am ddwy felin oedd gynt yn Niwbwrch, sef Melin Rhosyr a'r
