Tudalen:Humphrey Jones a Diwygiad 1859.djvu/104

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

ffeithiau ynglŷn â bywyd y Diwygiwr yn America cyn ei ddyfod i Gymru, ac wedyn, nas ceir yn unman arall. Fel hyr y traetha'r Doctor H. P. Powell:

"Da y cofiaf am Humphrey Jones, y Diwygiwr, yn nydd ei nerth, pan oedd deheulaw y Goruchaf yn ei gynnal fel seren oleu a disglair yn y pulpud efengylaidd. Y pryd hwnnw yr oeddwn naill ai'n rhy ifanc neu'n rhy ddiallu, neu bob un o'r ddau, i'w bwyso a'i fesur o ran natur a graddau ei alluoedd. Yr oedd sôn mawr am y gwaith da a gyflawnai yn ardaloedd y Welsh Prairie a Praireville, Wisconsin, a chofiaf yn dda am y disgwyl mawr oedd am dano tua'r "Glannau." Mewn amser cyfaddas, wele y gwr hir-ddisgwyliedig i'n plith ninau, a mawr oedd y brwdfrydedd a'r tynnu i'w wrando gan bob enwad. Y pryd hwnnw yr oedd y Wesleaid Cymraeg yn lled flodeuog yn Cambria, Oshkosh, a Racine, Wisconsin, ond nid dyn ei enwad oedd ef, ond dyn ei genedl. Pregethai fel ei Athro mawr lle bynnag y cai ddrws agored a phechaduriaid i'w wrando. Yr oedd fel cannwyll yn llosgi ac yn goleuo. Tybiaf mai yn haf 1857 yr ymwelodd ag ardaloedd Racine, pan oedd yn graddol weithio'i ffordd i Gymru, gan fwriadu, yn llaw Ysbryd Duw, ddeffroi'r holl wlad o'i chysgadrwydd ysbrydol; a diau i Ddiwygaid grymus 1859 a '60, gael ei gychwyn ganddo ef fel offeryn. Y pryd hwnw daeth am rai wythnosau i gymdogaeth Pike Grove lle y mae capel Annibynnol ers blynyddoedd maith . . . .

"Yr oedd Humphrey Jones yn ddyn ieuanc glan ei bryd, tywysogaidd ei ymddangosiad, a phrydferth iawn ei holl ymddygiadau. Mewn llais clir a soniarus, a'i ysbryd yn wresog, gwnai apeliadau taer a difrifol oedd yn hynod effeithiol. Cariai ei wedd serchus, oedd ar yr un pryd yn ddifrifol, ddylanwad mawr ar y gwrandawyr gan nad oedd na rhodres nac uchelgais yn ei ymddangosiad. Ac am ei amenau uchel, llawn a chynnes, buont am flynyddoedd yn swnio yn fy nghlustiau. Ni flinai yr ardal sôn am ei dduwioldeb amlwg, ac am yr oriau maith a dreuliai ddydd a nos mewn ymbiliau gyda'i Dduw. Yn wir, tybiwn i fod ei wynepryd yn disgleirio fel eiddo Moses gynt.