Tudalen:Humphrey Jones a Diwygiad 1859.djvu/105

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

"Ychydig o gôf sydd genyf am bregethau Humphrey Jones, heblaw eu bod yn agos ac eglur a llawn o gymariaethau a hanesion tlws a thrawiadol. Tri pheth yn arbennig a lynodd yn fy meddwl byth am dano-ei olwg brydferth a nefol, ei weddiau difrifol a thaer tros ei wrandawyr, a'i amenau a'i ddiolchiadau cynes a gorfoleddus. Yn ddiau, yr oedd Humphrey Jones yn fawr mewn ysbryd, yn gorchfygu anawsterau, yn plygu amgylchiadau at ei wasanaeth, yn llwyr ennill ei wrthwynebwyr, ac yn cael eneidiau i feddwl yn fwy am Grist a'i grefydd. Nid dyn diallu mo hono. Syniad cyffredin am "ddiwygiwr" ydyw, nad yw'n alluog o feddwl. Paham hyn, ni wn i, os nad tybio a wneir fod bod yn ymarferol yn anghydweddol â gallu mawr. Ond pa werth sydd mewn gallu oni fydd yn ymarferol?

"Pan welais ef ymhen ugain mlynedd neu ragor, rhyfedd y cyfnewidiad a aethai trosto er pan glywswn ef yn pregethu yng nghymdogaeth Racine, Wisconsin. Trwy orlafur a dirwasgiad ysbryd a losgai'n angerddol am flynyddoedd gildiodd ei gyfansoddiad cryf a hardd, ac ymdaenodd cwmwl prudd tros ei feddwl. Adferwyd ei iechyd i raddau ac enillodd gydbwysedd ei feddwl hefyd, ond ni ddaeth byth fel y bu yn y dyddiau gynt. Collodd ei hunanfeddiant a'i hyder ac ni fentrai i'r pulpud heb ei bapur, yr hwn a ddarllenai yn fanwl. Hawdd ydoedd gweled hyd yn oed y pryd hwn fod ganddo allu uwch na'r cyffredin. Fflachiai ei feddyliau ac yr oedd newydd-deb a nerth ynddynt. Am ei ysbryd yr oedd hwnnw yn dal heb golli dim o'i neilltuolrwydd. Byddai ei weddiau yn nodedig o wresog ac efengylaidd a huawdl hyd y diwedd. Nid dyn cyffredin oedd Humphrey Jones o ran dysg a gwybodaeth. Yr oedd yn ysgolhaig da, ac yn feistr ar yr iaith Saesneg, yn yr hon y pregethai yn huawdl. Bydd gan filoedd o Gymru ac America barch calon i Humphrey Jones ar gyfrif yr hyn fu ac a wnaeth. Tragwyddoldeb yn unig a ddengys ffrwyth ei lafur.

"Y mae rhyw ddynion wedi eu cymhwyso a'u bwriadu i wneuthur gwaith mawr mewn amser byr. Gwasgodd ein Gwaredwr waith oes fawr i ryw dair blynedd a