XIV.
EI GOFIO.
Y mae yn America a Chymru eto'n awr rai o "blant y Diwygiad," ac erys degau a gofia'r Diwygiwr ac a fendithia Dduw am dano. Eithr anodd yw taro ar neb a fedr fanylu llawer ar neilltuolion y Diwygiwr. Ceir yng Nghofiant y Parch. Dafydd Morgan a gyhoeddwyd dair blynedd ar hugain yn ôl hanes manwl cannoedd o oedfaon rhyfedd y Diwygiad yma a thraw trwy Gymru, ac nid oes ofyn am ychwanegu atynt, oblegid yr un nodweddion a berthynai iddynt oll—nerth a gwres a gorfoledd a deimlid ym mhob oedfa. Aeth yr awdur i drafferth hefyd i osod Humphrey Jones yn ei le priodol yn ei berthynas â'r Diwygiad, a sonia am dano â pharch ac edmygedd mawr; eithr ei destun ydoedd Dafydd Morgan a'r Diwygiad, a phrin oedd ei ddeunydd at draethu ar Humphrey Jones.
Efallai nad oes fodd gwell i weled mawredd Humphrey Jones a'n rhwymedigaeth ninnau i'w gofio na theithio hyd ato drwy'r Diwygiad. Dywaid llenor Seisnig mai'r dyn mawr yw'r sawl a wna beth am y tro cyntaf. Boed a fynno am hynny, y mae'n sicr y perthyn neilltuolrwydd gwerthfawr i gychwynnydd symudiad mawr fel Diwygiad 59,—digon o neilltuolrwydd i'w gofio'n hir onid am byth.
Yn ystod misoedd cyntaf y Diwygiad ysgrifennodd y Parch. John Thomas, D.D., Lerpwl,—"Y Parch. H. R. Jones, pregethwr gyda'r Wesleaid, a fu y prif offeryn i gychwyn y Diwygiad presennol. Nid yw ond dyn ieuanc 25ain ml. oed; genedigol o Dre'rddol, Sir Aberteifi. Dychwelodd o America yn ystod y flwyddyn ddiweddaf, yn llawn tân diwygiad, gydag amcan i fod yn foddion i gyffroi ei genedl yn ei hen wlad.
Ymleda y tân dwyfol gydag angerddoldeb. Mae pob enwad a phob eglwys uniongred trwy y Sir oll wedi
