IX.—AR Y CWPWL
CREDAI teulu Hendrebolon mewn codi yn fore. Cyn y byddai gwŷr y dref wedi ymadael a'u gwelyau yr oedd teulu Beti wedi gwneud hanner diwrnod o waith—y bechgyn naill ai yn y maes neu ar y mynydd, a Beti ei hun o gylch y tŷ yn llety'r anifeiliaid neu yn y gell gyda'i chawgiau llaeth. Arferai ganu wrth ei gwaith ond distawodd y gân ers tro bellach. Nid aeth ei phrysurdeb i ffwrdd gyda'r gân serch hynny, ac un bore cafodd y fath hwyl yn ei gwaith nes yr oedd y llestri yn ei dwylaw bron yn canu ohonynt eu hunain.
Yn ol ei harfer, cludodd nifer o lestri at y pistyll oedd yn y llwyn gerllaw i'w golchi yno. Ond y bore hwn pan y daeth i olwg y ffrwd Fechan a lifai oddiwrth fôn y maen, tarawyd hi â syndod mawr o weled gŵr ar ei ledorwedd yn ymyl y dwfr yn ceisio yfed allan o gafn tor ei law. Yr oedd ei brodyr newydd fyned allan at eu gorchwylion arferol yn y maes, ac felly hyhi yn unig oedd wrth y tŷ ar y pryd.
Nol syllu ar y gŵr dieithr am foment paratodd i redeg yn ei hol i'r gegin a bolltio ei hunan i mewn yno, oblegid yr oedd y wedd arno yn un anhyfryd iawn—ei wallt yn afler, ei farf heb ei heillio ers cryn amser, a'i ddillad yn wlybion o'i ganol i'w draed. Ond hacrach na'r oll oedd clwyf hanner crachennu estynnai draws ei foch o fôn y glust i'w ffroenau. Yn wir, er mai annhueddol i ofn oedd Beti ar unrhyw adeg. nid rhyfedd iddi y tro hwn gael braw mawr.
