Neidio i'r cynnwys

Tudalen:Oriau Gydag Enwogion.djvu/15

Oddi ar Wicidestun
Prawfddarllenwyd y dudalen hon

"Hwnnw a ddilynais," ebai P. Williams, "ond gorfu i mi ddiwygio peth, a chwanegu llawer." Ac yr oedd y gweddnewidiad yr aeth y llyfr drwyddo dan ei ofal ef mor fawr, fel y gelwid ef o hynny allan yn Fynegair Peter Williams, er fod y syniad wedi cael ei fôd gan arall.

Ond yn y Bibl Teuluaidd yr oedd wedi torri tir newydd hollol yn Gymraeg. Efe oedd tad ein "hesbonwyr" oll. Ereill a lafuriasant yn y maes hwn ar ol ei ddyddiau ef, ond ei "sylwadau" clir, cryno, a chofiadwy ef oedd toriad gwawr esboniadaeth Ysgrythyrol yn ein hiaith. Cododd ei fwyell mewn dyrus goed, a bu'n gymwynasydd i feddwl crefyddol ei genedl. A chafodd ei ymdrech deg ei gwerthfawrogi yn deilwng gan ei gyd-wladwyr. Dyma dystiolaeth ei farwnadydd yn y flwyddyn 1796,—

"Os yw Cymru'n chwe chan milldir
Wedi mesur fel mae'n awr,
Ac o'i mhewn dri chant o filoedd
O drigolion gwerin fawr:
Gwn pe chwiliet ei maith gonglau
Braidd ceit ardal, plwy, na thŷ,
Heb eu haddurno'n awr â Biblau,
Ffrwyth dy lafur dirfawr di."

Felly yr oedd yn niwedd y ganrif o'r blaen. Beth am ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg? Y mae poblogaeth Cymru erbyn heddyw yn llawer mwy na "thri chant o filoedd." Ond a ydyw y "Bibl Teuluaidd " i'w gael mor fynych ac mor aml yn y tai?