Cemni eraill a ganfyddwn,
Ond ein cemni'n hun nis gwelwn.
Dyna ystyr cynta'r ddameg,
Mae un ystyr eto'n chwaneg:
Wrth i ti addysgu'th blentyn,
Gwell yw siampl na gorchymyn.
Y Bugail-Fachgen a'r Blaidd.
'ROEDD bachgen o Fugail
Pur ddiriaid yn arail
Ei ddefaid yn ymyl y dreflan;
Fe waeddodd ryw ddiwrnod.
I borthi ei 'smaldod
A thuedd ystryw-ddrwg ei anian,
"Y Blaidd y Blaidd!
Mae'n llarpio'r praidd!"
Fe wnaeth y gelach diffaith
Hyn yma fwy nag unwaith
A phobol y pentref, heb ameu
Yn rhedeg gan gario pastynau,
A phigffyrch, a choesau pladuriau,
A 'stolion tri-throed a gefeiliau;
A cherrig a ffyn, a phob arfau,
A ddigwyddent wrth law.
Gan bryder a braw,
A'r gwragedd a'r plant yn ymguddio,
Gan arswyd i'r blaidd eu hysglyfio,
A'r hogyn mewn gwawd ac ysgafnder
Yn chwerthin i watwar eu pryder.
O'r diwedd cyn pen hir
Fe ddaeth y Blaidd yn wir,
Gan ruthro i'r ddiadell,
A'r bugail, heb un ddichell
Na rhith yn awr, yn gwaeddi
Mewn ofn a dychryn difri.
