eglwys, a oedd rywle yn yr Hen Gorff, wedi peri siom a phoen a chamddeall o du ei hen ffrindiau.
Yn y man fe'i hysbyswyd eu bod yn ei lwyr ryddhau o'i aelodaeth a'i ymddiriedolaeth. Torasai'r bont yn un pen wrth ymdrechu i'w hestyn tua'r pen arall, fel y digwydd yn aml pan fentro dyn fod yn ganolwr. Methodd amcan yr aelodaeth ddeublyg-gyda'r Methodistiaid a chyda'r grŵp a ogwyddai tua'r Crynwyr. Methais innau yn gyffelyb wrth geisio ymaelodi gyda'r Crynwyr, heb i mi dorri aelodaeth gyda'r Hen Gorff; felly ni phwysleisiais innau bellach hawl ddeddfol aelodaeth ar lyfr, ond yn hytrach chwenych bod "yn aelodau o'n gilydd" ym mhob cylch ac enwad crefyddol. Gwyddwn i Tom gael llawer cynnig i droi o lwybr cul ei gais i bontio'r gagendor. Cafodd wahoddiad i fugeilio eglwys gref gyda'r Annibynwyr, a chynnig ysgoloriaeth yn un o golegau Rhydychen, a gwaith a chynhaliaeth o dan nawdd y Crynwyr. Ond gosododd ei wyneb fel callestr i geisio heddwch ar gost unrhyw ddioddefaint iddo'i hun. Ers deng mlynedd bellach ymgysegrodd i weithio allan ei genhadaeth hedd a chymod mewn ffordd anhraethol ddyfnach a manylach na chynt, ac i unioni rhywfaint ar amgylchiadau'r werin bobl a oedd yn ei gyrraedd, ac addasu eglwys i fod yn gefndir ysbrydol i fywyd drwyddo; ac ar fynydd-dir Sir Fflint, ac yng nghyffiniau Nant Ffrancon, daeth perffaith ryddid i ddilyn ei weledigaeth.
Eglurodd poen a phrofiad achos Tom Nefyn i mi mai personol, ac nid deddfol na chyfundrefnol, ydyw "rheffynnau dynol a rhwymau cariad" yr Efengyl; a bod yn rhaid wrth ras ac amynedd yr Efengyl yn y galon heblaw gwirioneddau'r Efengyl yn y deall, i drwsio'r rhwyd eglwysig a rwygir mor amlwg trwy'r byd, ac a rwystra gymaint ar y gorchymyn a'r gwaith o "bysgota dynion." Gwelais hefyd nad mater o Trust Deed ydyw "rhyddid," eithr mater o oddefgarwch ysbrydol a pharodrwydd i ganiatau rhyddid i eraill; ac y geill cysyllitadau cyfeillgar rhwng calon a chalon fod, megis y parhaodd cariad rhwng y Dr. Owen Prys a Tom Nefyn, hyd y diwedd, ac y pery ei serch yntau at aelodau cyfeillgar y grŵp yn y Tumble, er i'r berthynas swyddogol ymddangos fel pe'n doredig. Profiadau angerddol o'r math yma a ddengys bris a chroes y tangnefeddwr yn y byd "a'r mynych rymus ŵr a wingodd rhagddynt."
