Tudalen:Rhamant Bywyd Lloyd George.djvu/105

Oddi ar Wicidestun
Prawfddarllenwyd y dudalen hon

egwyddorion heddwch yn mhob capel drwy Gymru, ac ni phregethid hwynt yn fwy cyson ac argyhoeddiadol nag a wnaed yn nghapel bach Dysgyblion Crist yn Llanystumdwy, lle y magwyd Lloyd George. Daeth cariad at heddwch felly yn rhan hanfodol o'i gyfansoddiad moesol, a phlanwyd yn ei enaid atgasedd at bob math o ormes a gorthrwm.

Dygwyddai fod ar daith yn Canada pan dorodd y rhyfel allan yn y Transvaal. Dychwelodd adref ar frys. Cafodd y Blaid Ryddfrydol mewn cyflwr truenus. Yr oedd twymyn rhyfel wedi cael gafael mor gyffredinol ar werin Lloegr, a theimladau wedi poethi a chwerwi cymaint, fel na feiddiai neb o'r Arweinwyr Rhyddfrydol godi llais yn erbyn y rhyfel. Cefnogai llawer o honynt yn ddystaw, rhai o honynt yn gyhoeddus, bolisi rhyfelgar Mr. Chamberlain. Gwrthwynebid pob ymgais at bregethu heddwch mor benderfynol gan Arglwydd Rosebery, Mr. Asquith, Syr Edward Grey, Syr Henry Fowler, ac eraill o'r arweinwyr Rhyddfrydol, ag a wnaed gan Arglwydd Salisbury, Mr. Balfour, neu Mr. Chamberlain. Y pryd hwnw fel yn awr ymddangosai y Rhyfel fel pe wedi difodi canolfur y gwahaniaeth rhwng y pleidiau politicaidd. Annghofiodd y Rhyddfrydwyr eu hegwyddorion am y tro, ac er fod Syr Henry Campbell Bannerman, arweinydd swyddogol y Blaid Ryddfrydol ei hun, o bosibl, yn dal at hen egwyddorion ei blaid, ofnai ei rhwygo wrth ddod allan ei hun i bregethu egwyddorion heddwch.

Ond pan ddychwelodd Lloyd George o Canada, daeth