RHAGAIR.
DEWIN oedd Syr Owen Edwards i gannoedd o blant Cymru—ei phlant o bob oed. Efe, i ddwy genhedlaeth neu dair, ydoedd creawdr Cymru.
Yr oedd yn ei law hudlath. Taenodd we ei gyfaredd dros Gymru i gyd, ac yr oedd hi'n disgleirio'n amryliw fel y disgleiria gemau'r gwlith ar wawn y meysydd dan haul y bore.
Angen esiamplau sydd ar Gymru," meddai Syr Owen yn rhywle. Diolch am y fath esiampl o wlatgarwr ag oedd Syr Owen ei hun. "Nid peth i golli gwaed er ei fwyn, nid testun araith ac arwrgerdd oedd gwlatgarwch iddo ef, meddai'r Athro W. J. Gruffydd ym mhennod gyntaf ei gofiant iddo (gweler Y Llenor, Cyf. VIII, Rhif 1). Gweledigaeth gyfrin ydoedd; rhywbeth yn perthyn yn agosach i fyd myfyrdod ac addoliad nag i fyd dadlau ac ymresymu."
Fe wnaeth ei ddiwylliant ef yn fab i'r eang fyd; fe wnaeth ei brofiad o'r byd ef yn fwy fyth o fab i Gymru. Ail—ddarganfu Gymru fel gŵr yn darganfod, yn ddisymwth, drysor cudd, a rhoes ei fywyd i wneuthur ei gyd—wladwyr yn etifeddion y trysor hwnnw. Gweithiodd i wneud y genedl yn un.
