Tudalen:Traethawd bywgraffyddol a beirniadol ar fywyd ac athrylith Lewis Morris.pdf/19

Oddi ar Wicidestun
Prawfddarllenwyd y dudalen hon

gresynwn am dano am na fuasai wedi dewis testynau mwy teilwng o'i awen, a hyny er mwyn clod iddo ei hun a bendith i'w gydoeswyr yn gystal a chenedlaethau dyfodol.

RHAN O ACHYDDIAETH L. MORRIS.

Hu ab Sion ab Madoc, etifedd Glan yr Afon, Llanallgo, a briododd ferch rhyw un yn byw yn Nant Ffrancon. Ni welsai erioed yd yn tyfu nes myned o honi i Fon! Yr oedd gan Hu ab Sion ab Madoc. ferch, Elisabeth, yr hon a briododd William Lewis, etifedd ab Thomas ab Lewis Sion, a bu iddynt unig ferch ac etifeddes, Ann Lewis, a briododd William Thomas (y gof), etifedd Ty y Ferry, Conwy. William Thomas hwn ydoedd fab Thomas Lewis o'r Creuddyn, o'i wraig Elisabeth ferch Sion. William Thomas a'i wraig Anne a gawsant ferch, Catherine Thomas, a briododd Morris ab Owen ab William ab Dafydd Llwyd, o'r Henblas a Llugwy. Mam Morris ydoedd Elisabeth, ferch Gruffydd ab ——— Llwyd o Lugwy. Preswyliai ei thad yn y Frigan. Bu i Morris Owen a'i wraig Catherine, ferch, Margaret Owen, yr hon a briododd Morris Pritchard, o Bentre Eirianell; a bu iddynt dri o feibion, sef Lewis, a aned Mawrth 12fed, 1700, Richard Morris, a William Morris. Lewis Morris a briododd Elisabeth Griffith o Ty Fridyn, neu Ty Wydrin, ger Caergybi, yn 1729; ac yn ail, Ann Lloyd, o Ben y Bryn, Ceredigion, yn 1749, a bu iddo amryw blant o'r ddiweddaf. Bu i Morris a Catherine Owen hefyd ferch, Ellen Owen, yr hon a briododd Owen Salisbury, etifedd Glanwdden, yn y Creuddyn; a bu iddynt unig fab, John Salisbury, a briododd Marianna Jones, Tan y Dderwen, a buont feirw yn ddiblant. Bu i Owen Salisbury ferch, Catherine, a briododd Robert Davies, Ty Du, ac Elisabeth a briododd Hugh Evans y Ferry (hynafiaid teulu presennol Glanwydden). Fe ddisgynodd eiddo Owen Salisbury i etifeddion benywaidd.

Morris Owen, a elwir Morris Owen o Fodafon y Glyn. Yr oedd ganddo frawd Gwalchmai, ac un arall Hugh, a chwiorydd Jane, Grace, a Catrin. Ond i fyned yn ol at William Thomas y Ferry a'i wraig Ann Lewis (yr hon a briododd efe pan o dan un ar hugain oed); bu iddynt fab Thomas Williams, yr hwn oedd yn etifedd Glanyrafon, Llanallgo, tad Lewis, hefyd Hugh, yr hwn y bu iddo fab, William, a hefyd Pierce, yr hwn a gafodd ferch, Mary; hefyd John, a Margaret, yr hon a briododd ei chefnder John Lewis y Ferry, ac Ellen, yr hon a briododd Edward Pritchard. Yr oedd y rhai hyn yn ddisgynyddion William Thomas a'i wraig Ann Lewis, y rhai hefyd a gawsant ferch, Catherine, wraig Morris Owen. Yng nglŷn â'r achrestr yma ceir cyfysgrifau o wahanol weithredoedd, ewyllysiau, &c. Ceir hefyd gyfysgrif o hen weithred yn dwyn cyssylltiad ag eiddo y "Ferry," a thiroedd yn Llanallgo, yn disgyn i Evan ab Dafydd ab Dafydd, a William ab Grono ab William, trwy hawl Agnette, ferch Howel ab Ithel o Northop. Gadewir y tiroedd i Lewis ab William ab Robert, ei fab a'i etifeddion; ac yn niffyg y cyfryw blant, i Thomas ab William ab Robert. Y dyddiad yw 1581.


W. SPURRELL, Argraffydd, HEOL Y BRENIN, CAERFYRDDIN.