VIII.
LANNION.
"Y blodau sy'n gwenu’n y gwanwyn, tra la,
'Does fynnon' nhw' ddim a'r peth."
AR nos Sadwrn y cyrhaeddasom Lannion, a chawsom hi'n dref fechan dlos ar waelod dyffryn, trwy yr hwn yr ymddolenna'r afon Guer gyda godrau mynyddoedd coediog tua'r môr. Y mae rhai o'i chwe mil pobl yn ddarllengar, oherwydd gwelsom ynddi dair o siopau llyfrau. Un o'r pethau cyntaf wnaethom oedd chwilota y rhai hyn am lyfrau Llydewig. Ychydig iawn a gawsom. Ar y cyntaf ni chynygiai'r eneth oedd yn ein gwasanaethu ond rhyw un neu ddau o lyfrau cerddi i ni. Ond digwyddodd ddweyd nad oedd ganddynt ddim ychwaneg, "ond llyfrau duwiol." "Un duwiol ydwyf finnau, dowch a hwy." A thra'r oedd yn chwilio am danynt, gofynnodd hen foneddiges oedd yn digwydd bod yno ai Cymry oeddym. Dywedodd amryw eiriau Llydewig wrthym, a holai ai yr un geiriau oeddynt yn Gymraeg. Ymysg geiriau eraill, dywedodd enw roddir weithiau ar y gelyn ddyn, enw na ddywedir ond y llythyren gyntaf a'r llythyren olaf ohono yng Nghymru gan bobl y seiat. Dywedais wrthi fod yr enw'n adnabyddus i mi, ond na arferid ef ond gan ei gyfeillion yn ein gwlad ni, mai'r diafol y gelwid ef yn y pulpud, ffurf hwy o'r un gair. Dywedodd hithau nad oedd ond yr enw bach arno yn Llydaw. Gyda hynny daeth yr eneth a baich o lyfrau, ac ymswynodd y foneddiges yn ddefosiynol wrth weled llun y groes arnynt.
