"Oes, ond ..."
"Efalla' mai gartra' y byddwn ni i gyd 'fory. Mae'r awyr uwchben y Clogwyn yn llawn eira, medda Lias Tomos, a phan dymherith hi dipyn, i lawr y daw o. Na'n wir, Dafydd, 'chei di ddim gweithio yn fy lle i. Fe gâi'r arholiad 'ma fynd i'w grogi cyn i hynny ddigwydd."
Tawelodd y gwynt a lliniarodd yr hin yn ystod y prynhawn, a disgynnai plu cyntaf yr eira fel y troai'r chwarelwyr tuag adref am bedwar o'r gloch. Bu'n bwrw eira'n ddi-baid drwy'r hwyr hwnnw a thrwy gydol y nos, a phan gododd Dafydd ac Owen bore drannoeth, gwelent ar unwaith nad oedd gobaith i neb fynd. ar gyfyl y chwarel.
"Wel, mi gei gyfle iawn i 'studio hiddiw, 'r hen ddyn," ebe Dafydd. "Mi a' inna' ati i glirio'r eira o gwmpas y tŷ ac i agor llwybyr i'r ffordd. Mi wneiff 'Mam dân yn y siambar iti, yr ydw i'n siŵr. Paid â dechra' stwnsian efo Taid 'rŵan, pan fydd o wedi codi."
"Yn 'i wely y dyla' fo aros hiddiw, Dafydd."
"Ia, ond os awgryma rhywun hynny iddo fo, mi fydd i lawr y grisia' 'na ar wib."
Diwrnod cyfan, di-fwlch, efo'i lyfrau! Meddyliai Owen yn aml mai mawr oedd braint llanciau mewn ysgol a choleg, yn medru rhoi'u holl amser i ddarllen ac astudio yn lle gorfod cipio awr neu ddwy gyda'r nos, yna llosgi'r lamp yn hwyr, a chodi wedyn ymhell cyn y wawr. Wedi iddo orffen ei frecwast, cludodd ei lyfrau i'r "siambar," lle'r oedd ei fam, ar awgrym Dafydd, wrthi'n cynnau tân. Gan fod gwely yn yr ystafell of hyd—ar gyfer Enid, lle bynnag yr oedd hi, neu ar gyfer Elin a John pe digwyddent hwy ddod i Lan Feurig am dro—cyfyng oedd y lle ynddi. Tynnodd Owen gadair at y tân a thrawodd rai o'i lyfrau ar y llawr wrth ei hochr.
"Ydi Dafydd wedi sôn rhwbath wrthat ti?" gofynnodd ei fam iddo.
"Am be', 'Mam?"
