Tudalen:Y Cychwyn.djvu/40

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

Tawodd y bib bren a syllodd y tri mab yn syn ar eu tad. Ni chofient ef yn cyfarth fel hyn erioed o'r blaen. Gŵr hapus, llawn o chwerthin, oedd ef, fel rhyw hogyn mawr anghyfrifol yn hytrach na dyn mewn oed Hyd yn oed yn y dyddiau pan dreuliai oriau yn y Crown bob nos Sadwrn, ni fyddai byth yn wyllt a chwerylgar: dôi tuag adref dan ganu a chlebran a chwerthin, gan aros yn aml ar y ffordd i ddweud stori ddigrif—neu un y tybiai ef ei bod yn ddigrif—wrth hwn a'r llall. A chytunai Llan Feurig yn dosturiol a dwys mai gelyn pennaf Robert Ellis oedd ef ei hun, gan ddiolch yr un pryd, o gofio'i nerth cawraidd, na throai'n sarrug yn ei ddiod. Yr argian, petai ef yn dechrau ymladd, meddent, fe loriai ddwsin o ddynion cryfion cyn ei orthrechu, a chyda gwên ddiolchgar y cofient am ei straeon a'i ddywediadau ffôl ar ei daith swnllyd drwy'r pentref. Pe haerai ar y nosau hynny fod pob un a gwrddai yn feddw gaib, fe gutunai pawb ag ef yn wylaidd ac edifeiriol, gan wrando'n astud ar ei gyngor a'i siars a chredu â mawr ryddhad yn ei argyhoeddiad bod gobaith i'r truenusaf rai. A phan âi ef a'i chwerthin rhuadwy ymlaen i'w taith, cofient iddo unwaith, wrth ladd-dy Rhys y Cigydd, gydio yng nghyrn tarw gwyllt ac ysigo'r anifail nes bod hwnnw'n gorwedd yn orchfygedig ar fin y ffordd. Hir fyddai'r sôn am yr ornest aruthr honno.

Rhoes Myrddin y bib bren yn ôl yn ei boced yn araf, gan wenu'n euog ac ansicr ar Owen a Dafydd arno ef, meddai'r dagrau a gronnai yn ei lygaid, yr oedd y bai am ddicter ei dad. "Na, paid a'i chadw hi, Myr, 'r hen ddyn," meddai Robert Ellis, gan edifarhau am ei wylltineb sydyn. "Mi gawn ni diwn eto cyn iti fynd, yntê, 'ngwas i? 'Yr Hen Ganfed' y tro nesa', yntê?"

"Ia." Ond llithrai'r dagrau i lawr ei ruddiau bellach.

"Be' mae'r papur 'ma'n ddeud, Dafydd ?" gofynnodd y tad.

"O, dim o bwys. Dim ond i chi syrthio wrth ddringo'r rhaff a tharo'ch pen ar ymyl plyg, a dweud mor falch ydi pawb