Neidio i'r cynnwys

Tudalen:Y Wen Fro.djvu/30

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

nid oedd seddau ond i'r gweiniaid. Byddai pawb arall yn sefyll ac yn penlinio.

Yn awr, awn ymlaen at ran ddiwethaf yr eglwys, a gwelir yma un o'r pethau mwyaf diddorol ynddi—Cangen Jesse, yn perthyn i'r drydedd ganrif ar ddeg. Gwelir arni Jesse a'i holl ddisgynyddion gyda Christ fel y pen cynnyrch. Yn ôl pob tebyg, y gangen hon oedd yr allor cyn llunio'r ysgrîn garreg brydferth (perthynol i'r bedwaredd ganrif ar ddeg) a oedd unwaith wedi ei lliwio a'i llanw â delwau'r seintiau. Gwelir cangen Jesse yn awr mewn rhan o'r eglwys a oedd unwaith, yn ôl pob tebyg, yn perthyn i Gymdeithas Crefftwyr. Ar y mur gwelir darluniau wedi eu paentio, un ohonynt yn dangos Samson yn croesi'r nant.

Y mae un peth arall nodweddiadol iawn i'w weled yn Eglwys Llanilltud Fawr, a hwnnw yw'r Capel Galilea ym mhen gorllewinol yr Eglwys. O'r fan hon, yn amser y mynachod, y cychwynnid ar y gorymdeithiau crefyddol. Ceir un tebyg yn Nurham, ond nid oes un arall yng Nghymru gyfan. Ar gerrig beddau Llanilltud Fawr gwelir beddargraffiadau diddorol. Sylwer mai yn Saesneg yr ysgrifennwyd hwy, oherwydd nid yw'r hen dref hon yn Gymraeg o ran iaith, ond hyd yn oed pan fyddai trefi yn hollol Gymraeg rhoddid beddargraffiadau Saesneg. Dyma rai ohonynt:—

1788
"Lament for me its all in vain ;
My life on earth it was but Pain;
Great gain indeed was Death to me
To draw me from my misery."