Wedi i mi gynefino âg amlder beddau'r morwyr, ac â'r ing oedd yn hyawdl guddiedig yn y cofnodion byr a syml, gwelwn y môr yn gwenu arnaf drachefn, yn heddwch mwyn ei eangder tyner glas. Onid oes fwy o farw ar y tir, allan o bob cymhariaeth, nag ar y môr? Onid ar y tir y mae'r haint a'r nychdod, onid ar wanegau hallt y môr y mae iechyd ac ynni parhaus? Nid oes gan y môr ei gleifion a'i anafusion fel y tir. Wedi ystorm y mae llai o ddifrod arno ef nag ar y tir. Ar y môr y mae mwy o ystwytho ac o ufuddhau i ddeddfau natur, ac felly y mae llai o dorri a dryllio arno ef. Nerth y tyner yw nerth y môr. Ar y tir ymgadarnha rhyw orthrymydd beunydd mewn grym a thraha, y mae'r môr yn dragwyddol rydd,—
"Y môr, mor ddynol newidiol,
Ac eto mor ddwyfol yr un.'
Troais fy nghefn ar y môr yn y fynwent, gan hiraethu am ei weled wedyn, ac mewn heddwch tragwyddol âg ef. Cerddais y ffordd i'r briffordd yn ol, gan groesi honno, a mynd ymlaen i'r tir." Esboniasid i mi gan wragedd mwyn ymadroddus y gallwn fynd i lawr i Aberaeron hyd lwybr arall. Y peth a'm temtiai ymlaen oedd gogoniant lliwiau'r wlad ar y noson haf dawel falmaidd honno. Yr oedd ysblander melyn yr eithin yn ogoneddus ynddo ei hun, ond yr oedd yn fwy tanbaid ddisglair o'i gymharu â thynerwch dyfnlas y môr ac â glesni esmwyth hyfryd y bryniau. Deuai'r nos yn araf, ac y mae'n anodd dychmygu am fantell mor hyfryd yn cuddio cymaint o dlysni.
Y mae Aberaeron wedi bod yn hir o gyrraedd y tren. Ond nid oedd yn anghysbell serch hynny. Y
