Y mae'r hyn a ddywaid dyn amdano'i hunan yn nirgelfa'r enaid yn bwysicach filwaith na'r hyn a ddywaid eraill amdano ar goedd gwlad. Ymchwil personol felly a gymhellir arnom gan yr hen athronydd Groegaidd a anogodd bob gŵr i'w adnabod ei hun. Wedi i ddyn roddi sialens iddo ef ei hun, a chael ateb boddhaol, nid yw'n debyg o falio gronyn beth a ddywaid Y Nhw. Gŵr yn dyfod i gymod tangnef— eddus ag ef ei hun yw coronwaith cydwybod dda.
Fe welir, felly, nad Y Nhw yw'r beirniaid terfynol. Geiriau hoff iawn i mi, garwr Dickens, yw geiriau Mr. Marton yn Old Curiosity Shop:
It is not on earth that Heaven's justice ends. Nid ar y ddaear y derfydd cyfiawnder y Nef.
Diddanwch i bob dyn hefyd yw gwybod y gwêl rhywun rinwedd yno—yn enwedig y sawl a'i caro—heb gymorth chwyddwydr. Cofier yr hen ddihareb: hen ddihareb: "Gwyn y gwêl y frân ei chyw." A'r gwir yw nad aeth rhagoriaeth erioed i fegian am edmygedd, er iddi weld gwaethaf Y Nhw Fawr.
