Yny lhyvyr hwnn/Gwyðor kymraeg

← Kymro yn danvon Annerch at y darlheawdyr

Yny lhyvyr hwnn gan John Prys golygwyd gan John H. Davies

Kalandyr →

Rheol y aðnabod y Gwyðor issod.

Am newidiaw o honaf beth o hen ortograff kym­raeg yn amgenach noc y by arveredic escrivenny kynn hynn nyd heb achos kywrain, mi a ðodeis gwyðor or lhythyreu islaw, ac ywch benn pob vn air y ðangos nerth pob lhythyrenn. A gwybyð pa rym y mae pob rhiwlythyren yny ðwyn yn y gair ywch bēn gogyvair arlhythyren y vynnych, yr vn rym y ðyg yn wastat, ac onyd kofio hynny yn ða, hawð ytt ðyscu darlhein y lhyvyr hwnn er na ðys­kysid di ðarlhein dimm kymraec er roed or blaen, o medryd ðarlhein vn iaith aralh heb law

Y gwyðor

Aðaf a	Byd b	Caeth cl	Dygoð d......ð	Eua e	Ffolaf ff.....f
Gyrroð g	Hwn h	Iessu i	Kedwis k	Lawer l	lhwyth lh
Marwol m	Newyð n	Obaith o	Parwys p	Rassol r....ſſ	Rhi rh
Tynnoð t	Unben u v	Var v	Ynys. y	Wylwyr w

Rheol

POb gair vnsilhavoc yny gymraec, o ðiethyr o­did o vn, y leisir yn hirlhaes, val gwr, mab, dyn, acam hynny nyd rhaid nodi vn or vath hynny ac ackan leðyf ywch y benn, o herwyð y reol gyf­fredin hon. Ythyr o disgyn gair y leisir in galed, nyd rhaid rhoi dwy lythyren yn niweð y gair val y by arveredic kyn i yn, kanys diffrwyth oeð hynny ony bai ynghenol gair, am vod vn lhythyrten ky gadarned a dwy or vn rhiw yny grym e­hun. Ythyr er gwahanaeth sillaf bicka o ði wrth silhaf leðyf mi a ðodeis ackan lem ywch ben y geilwad y vo yny vath silhaf hynny: val hyn, kyn, dal, y aðnabod hyn peth mwy y oed, kyn, pawl, dal talken: oðiwrth y geireu ychod y scri­vennid gynt val hynn, kynn, dalh, a hynny y dy­bieis i vot yn gywreinach noc arver o overlythy­reu vwy nac y bai raid wrthyn.

Rheol aralh.

Gwybyðwch vod or kytseinanyeid, rhai yn bic­ca, val

k. ney. c. t p

Erailh yn genolig, val

g d b Erailh yn echueidawl, val

ch. th. ph. ney. ff.

Erailh yn veðal, val

ð. v. ney. f.

A Lheiso yr rhai picka pan ðisgynnon yn ni­weð gair val y rhai kenolic val hyn. Cadwc kat, pop, yn lhe cadwg, kad, pob. Ac wrth dreiglo yr geirieu, y symmyd pob vn or kytsynanyeid yw gylið, vel hynn mi a bara, par di, ny pharei ef: ac velhy y gwna rhai or kytsynanyetd erailh, val. m. mawr, na vawr.

Y geilweid a. e. i. o. y. u w. gwybyð roi yr lhais ar grym y maen yny ðwyn yny gwyðor ychod: a go­gel y lheisio hwy, val y ðis gan mwya yn lhadin ac ynsaecnec, eithyr hwy y leisir ymma yn nes at yr hē athrawaeth, o synyir yn ða ar y gwyðor uchod. y. ac. u. vn lhais y ðygant, val y byon gan athraw­on lhadin a groec onyd bod yr. u. yn hir bop amser val vn, du. ar. y. weitheu yn drom weitheu yn bic­ka. y. lhais. val yn y gair hwn, y dyn. yr y kyntaf y leisir yn drwm ar ail yn bicka. V pan vo yn gydsei­nyad y scrivennir yn echreu y gair, ac, f. yny diweð. ð. ar nod hyn y dodeis i yn lhe. dd. lh. yn lhe. ll. rh yn lhe. rr. o achaws y vai hawð y ðangos y vot yn gywreinach, ac yn nes y athrawaeth lhadin a groec no dyblu yr lhythyreu hynny, onyd nad rhaid hyn­ny ynawr rac rhwystro y peth eu y sy reitach.

Gwybyð hevyd vod ackan lem ar bob stlhaf ðiwetha onyd vn, o bob gair lhyaws silhavoc: val yny geireu hynn lhythyr, lhythyren, lhythyrenney.

q. ac. x. nyd rhaid wrthyn ynghymraec ony ðiskyn gair lhadin.

KYwreinach oeð Lythyreu Groec no Lhadin y ni pai gelhid torri yr hen ðevot. Ac etto or kyntaf olh y gwelir ymi arveru or Brython hynaf lythyreu groec. Kanys Plini yn y lyuyr o ystoria nattur a ðyweid, vod yn y amser ef ym prydai wyr a elwid yn lhadin Druydes yn wyr o ðysc mawr mewn kelvyðyd a elwir yn lhadin, Magia, sef oeð honno kelvyðyd y adnabot rheol y ser ar seignyeu a nattur pob poth dayarol. Ac y dyweit Iwl Ke­sar mae oðy ymma y dathoeð y geluyðyd hynny y ffraink a bod y gwyr dysgedic o honi yn eskriven­nu eu kelvyðod eu a lhythyreu groec yn y amser ef: Etwo am vod ieythoeð holh Ewropa yn arver o lhythyreu Lhadin yr awr honn, a phe newidiyd hwy y nawr, ve golhid yr hen lyfreu, goreu yw kadw yr lhythyreu arveredic gan welhau pob y­chydic y petheu y vo beiys.